Juan Carlos Monedero eta Oscar Alzagaren arteko eztabaida

Juan Carlos Monedero: Argentinan eta Txilen izan ez zen azken puntuaren lege bat egon zen Espainian. Oscar Alzaga: Oro har kontuan harturik, erregimena atzean uztea lortu genuen. Muturreko posizioa duenak dena eskatzen du.

Donostiako Miramar Jauregian Espainiako trantsizioari buruzko oso irakurketa desberdinak egin zituzten Juan Carlos Monederok (Madrilgo Complutenseko Zientzia Politikoko irakaslea eta Podemos alderdiaren fundatzailea) eta Oscar Alzagak (Katedraduna Zuzenbide Konstituzionalean eta Diputatua Gorte Konstituziogileetan, baina, batez ere, erreferentea Espainiako Kristau Demokrazian).

Monederok zioen “trantsizio prozesu guztietan dagoela trantsiziozko justizia eredu bat, hiru printzipiotan oinarritzen dena: egia, justizia eta erreparazioa. Eta horiek izaten ez direnean gertatzen dena gertatzen dela". Lotsa ematen dit Espainiako Legebiltzarrak 36ko uztailaren 18ko estatu kolpea gaitzetsi ez izanak. Ez da porrot egin zuen eta gerra bat sorrarazi zuen estatu kolpearen egia aitortu. Oso gerra desberdina izan zen, matxinoak jada Hitlerrekin eta Mussolinirekin hitzartuak baitziren euren babesa izateko.

Eta ez dirudi memorian justizia jasoa dagoenik. Hiru amnistia izan ziren Espainian: Franco hil zenean, Juan Carlos erregea tronuratu zenean eta lotsa eragiten duen azkenekoa. Camachok esan zuen azken horrekin euren hildakoak lurperatu berri zituztela, hori egia ez zenean.  “Nitarrak jotzen ditudan batzuk bide bazterretan daude lurperatuta, nire herrialdean desagertuak dira. Argentinan eta Txilen izan ez zen azken puntuaren lege bat egon zen. Barkamena eman zaie kolpistei, hiltzaileei eta torturatzaileei. Behar bezala sendatu gabeko zauriarekin jarraitzen dugu. Ezin duzu orrialdeaz pasa orrialde hori irakurri ez baduzu".

Juan Carlos Monederok gogorarazi zuen nola Genovesen “besarkada” ez zen adiskidetzea erakusteko erretratu bat izan, demokratak izateagatik Francok espetxeratuak presondegitik irten ziren uneko argazki bat baizik. “Adiskidetzeko, lehenik eta behin gertatu zenaren egia ezartzen lagundu behar dit, behar-beharrezkoak dira justizia eta erreparazioa. Berreskuratutako gorpuzkiak senitartekoek jarritako diruarekin berreskuratu dira, ez diru publikoarekin. Milaka adintsu hil dira euren senitartekoak non zeuden jakin gabe. Barkaezina iruditzen zait Felipe Gonzalezek deus egin ez izana 14 urtez gobernatu zuenean".

“Moro erregularrak errepublikanoen andreak bortxatzera animatu ondoren, gizon bat zer zen jakin zezaten, Queipo de Llano en la Macarena izeneko kaleak dituzten hirietan bizi zinen”. Nola da posible Franco Erorien Haranetik atera izana ia ohore militarrak eginda? 
Europan garaitua izan zen faxismoa, baina Espainian gerra irabazi zuen eta oraindik ere agerikoak dira haren arrastoak. “Gure demokraziak ezin du indar eta erradikaltasun demokratikoa izan atzera begiratzen duzunean mamuak, isiluneak eta beldurrak ikusten badituzu".

Monederok gogora ekarri zuen nola 1969an Enrique Ruano gaztea erail zuten. Atxilotu egin zuten eskuko orri batzuk banatzeagatik, eta leihotik behera bota zuten. ABC egunkariak babestuta, suizidio gisa aurkeztu zuen Fragak, Konstituzioa sinatu zuen jaunak. Hobe al da orrialde hori pasatzea? Gero, herrialdean gihar demokratikorik ez dagoelako, ezin berritu daitekeen Botere Judizialaren Kontseilu Nagusia (CGPJ) dugu.

Oscar Alzagak laburragoa izan nahi izan zuen. “Espainiako trantsizioa oso konplexua izan zela uste dut, eta haren historia ezagututa, oso arazo larria zuen. Oposizio demokratikoan geundenok ez genituen eskura estatuaren palankak". Jada Municheko Kongresuan (hizkuntza frankistan Municheko elkar hartze maltzurra) zuzenbide estatu baterantz egiteko ideia lehenetsi zen, herritar guztientzako eskubideekin eta askatasunekin, erakunde demokratikoekin eta abarrekin. Baina egoera hartan oposizioan ginenok 420.000 baldintza puntual eskatzea ez zen errealista".

Orduko indar korrelazioarekin, “haientzat ordezkaritza alderdi jakin batzuei eusteak (sistema frankista osoa galdu behar zutenean) esan nahi zuen demokraten garaipena ez zela % 100ean gertatu. Gehiago lor zitekeen? Noski! Ez duk ukatuko, baina Zuzenbide Estatu baterantz egitea, Europan halakotzat hartzea eta klubean sartzeko baimena ematea, diktaduren zerrendatik ateratzea eta demokrazien zerrendan sartzea, azkenekoa izan bazen ere, ikaragarria izan zen".

“Gizarte eta giza kostu deigarririk gabe” egin zen. Ez dut ukatuko gabeziak izan zirela, baina oro har, erregimena atzean uztea lortu genuen. Franco jada ez dago Erorien haranean, gauzak norabide jakin batean doaz”.

Zentrista naizen aldetik, akordioetara iristen saiatzen naizela ulertzen dut. Muturreko posizioa duenak, posizio absolutuak aldezten dituenak, dena eskatzen du. Abokatu gisa, asko negoziatu dut, eta nire bezeroek badute horren berri. 

”Oso esanguratsua iruditzen zait herrialde hau erregimen frankista hartatik preso, atxilotu eta biktima gehiago eragin gabe atera izana. Egoera hura zeharo aldatu zen. Ez nintzen dena nahi izan zuen bat izan. Oinarrizkoarekin nahikoa iruditu zitzaidan”.