Hitzek eta diskurtsoek ez dute soilik min egiten; batzuetan delitua ere bada, eta zigortu egin behar da

Cádizko Unibertsitateko Zuzenbide Konstituzionaleko katedradun den Miguel Revenga Sánchezek “Migrazio eta Asilo Itun Berria aztergai. Lurralde deszentralizazioaren eta Oinarriko Eskubideen ikuspegitik egindako gogoetak” Uda Ikastaroan parte hartu zuen joan den uztailaren 14an.

Revengak migrazioen errealitatea emozio, eskubide eta konpetentzia multzo batekin lotzen du, eta mito eta baieztapen faltsuetan oinarritutako gorroto diskurtsoen arriskua aztertzen du.

Zergatik definitzen du erle-multzoak gaur egungo giza mugikortasunaren egoera?

Zoritxarrez, azken egunotan ikusten ari gara ekaitz perfektu baten ondorioak. Nik “emozioen multzoa” deitu izan diot egoera horri —batzuetan negatiboak diren emozioak—, eta horiei aurrez aurre egiten diete beste multzo batzuek: eskubideen multzoak eta eskumenena.

Emozioen multzoari heltzen badiogu, uste dut migrazioaren fenomenoaren aurrean nagusitzen ari dena diskurtso negatibo samarra dela. Niri oso deigarria egiten zait hori, erabat sinetsita nagoelako espainiar gehienok, migrazioaren ondorioz azken 15 edo 20 urteetan gertatu diren eraldaketak gogo onez onartzeaz gain, erabat jabetzen garela kanpotik Espainian lan egitera datozenek lan-merkatuari egiten dioten ekarpenik gabe, gure bizimodua, ekonomia eta gure itxaropenak ez liratekeela jasangarriak izango.

Uste dut desadostasunak daudela etorkinen ustezko mehatxua ardatz duen diskurtso negatiboaren eta azken urteetan Espainian gertatu den aldaketa soziala asimilatzeko erabili dugun normalizazioa adierazten duen kontzientzia orokortu baten artean.

Zer nolako garrantzia dauka migrazioa izendatzeko orduan hitz jakin batzuk edo beste batzuk erabiltzeak?

Migrazioa izendatzeko hitz tekno‑juridiko edo tekno‑politikoei dagokienez, badira batzuk, hala nola, berremigrazioa, asilo eskubidearen kanporatzea edo emigrazio zirkularra. Itxuraz objektiboak eta teknikoak diren hitz hauen azpian, etorkina aurrez aurre arbuiatzeko eta sasi‑kriminalizatzeko operazio bat ezkutatzen da. Nagusitzen den diskurtsoak errealitatea islatzen ez badu, diskurtso horri berari hizkuntzaren legez kontrako erabilera edo erabilera desbideratua dagokio, baita hitz berrien asmakizuna ere.

Bataila erabakigarriak (gizarte-zientzietan, edo guztioi eragiten diguten gaietan) hizkuntzarekin egiten dira, errealitateei erreferentzia egiten diegun moduarekin. Kontu handiz ibili behar da. Berehalako komunikazio uneak bizi ditugu, bat-bateko inpresioan eta arrazoien manipulazioan oinarritutako komunikazioa. Filtro algoritmikoak sustatzen du hori, eta erabat ohartzen da deigarria dena gehiago saltzen dela argumentu lasai eta arrazionala baino. Hunkigarriena hitza da, baita purrustada ere. “Emigrantea bortxatzailea da”, “emigrantea lapurra da”, “emigrantea kalean botata dago nazionalari mehatxu eginez” … horrelako gauzak gertaera tamalgarrietan amaitzen dira, egunotan ikusten ari garen bezala.

Horren adibide dira Torre Pachecon eman diren azken gertakariak, zeinetan talde ultra batzuk “migratzaile‑ehizara” atera diren. Nola egiten zaie aurre, legeari dagokionez, horrelako gorroto delituen ondorio diren baieztapen faltsuei?

Legean kategoria ondo eraikita dago; gorroto-delituak ditugu, eta mugak osatzen dituzten adierazpen-askatasunari buruzko teoria batzuk ditugu ere. Adierazpen‑askatasuna ez da mugagabea. Adierazpen-askatasuna jomuga-talde jakin batzuen (talde isolatuak) aurkako gorroto sentimenduak kriminalizatzea edo sustatzea bilatzen duen maniobra baten zati gisa erabiltzen denean, edo diskurtso hori ekintzarako dei bihurtzen denean (“a por ellos”), ez dago askatasunen ariketa legitimorik, delitu-ekintza bat baizik.

Hitzekin ere delitu egin daiteke. Hitzek kalte egiteaz gain, batzuetan delitu egiten dute. Gauza bera gertatzen da diskurtsoekin; beraz, penalki jazarri behar dira.

Zein da Espainiaren nota integrazioan?

40 urtetan 10 milioi biztanle gehiago dituen gizartea gara. Egiaz, eguneroko bizitzan ez da gatazkarik edo arbuiorik sumatzen, batzuetan albisteetan islatzen den bezala. Uste dut normalizatu egin dugula gure mugetatik kanpoko milioika lagunen etorrera.

Espainiaren migrazio-arrakastaren zati handi bat gaur egun erabat integratuta dauden espainiar berriei nazionalitatea ematean oinarritu da. Gainera, kasu askotan, gure immigrazioa Latinoamerikatik dator. Egia da espainiar berri horiei nahikoa zaiela bi urteko legezko bizilekua nazionalitatea eskatzeko, eta hizkuntza ez dela oztopo. Oztopo kultural horiek ez izateak gauzak asko errazten ditu. Ez dugu ukatu behar, halaber, beste kasu batzuetan integrazioa konplexuagoa izan daitekeela, desberdintasun kultural eta erlijioak daudelako, bai eta arrazagatiko edo etnia desberdintasunak.

Espainiaren kasua, non duela hamarkada batzuk iritsi diren migratzaileekin gertatu dena ebalua dezakegun; gure ondoko herrialdearekin, Frantziarekin, alderatzen badugu, uste dut Espainiak arrazoi onak dituela integrazio horri modu positiboan begiratzeko. Akademiatik hori aurreiritzirik gabeko begiradarekin nabarmendu egin behar dela uste dut, datu errealei dagokiela iruditzen zaidalako, nahiz eta batzuetan ebaluatzeko zailak izan.