Zientzia eta Teknologia
Iraunkortasuna
DSF
Uda ikastaroa
Los árboles y el agua

Los árboles y el agua

Uzt. 14 - 15. Uzt, 2025 Kod. Z12-25

Ur eskasiaren aurrean basoen bilakaera (eta haien kudeaketa) hobeto ulertzeko oinarriak.

Azalpena

Ura prozesu hidrologiko (prezipitazioa, intertzeptazioa, lurrunketa, etab.) nahiz funtsezko beste prozesu askotako protagonista da: biologikoak (fotosintesia, adibidez), klimatikoak (lehorteak eta suteak, esate baterako) edo lurzorukoak (higadura, adibidez). Gainera, klima aldaketak basoetan sortzen dituen ondorio gehienek lotura zuzena dute desoreka hidrologikoekin. Ondorioz, sistema naturalen egoera eta funtzionamendua ezagutzeko, ekosistemek beren prozesu guztietan urarekiko duten portaera eta harremana aztertu behar da.

Basoen kasuan, azterketa hori egiteko, ura basoetara nola iristen den, nola banatzen den eta nola irteten den aztertu behar da; une bakoitzean non dagoen eta nola erabiltzen den ikusi behar da. Horrek inguruko atmosferan, xurgatzen eta transpiratzen duten landareetan, eta biltegiratzen eta eramaten duen lurzoruan dagoen ura aztertu behar dela esan nahi du.

Testuinguru hori ezagutzeak informazio garrantzitsua ematen du baso bakoitzaren egungo egoera eta bilakaeraren etorkizuneko aukerak ikusteko:

  • Klimaren aldaketek basoetan eta baso ekosistemetan duten eragina: klima-aldaketa eztabaidaezina den arren, basoetan duen eragina askoz ere lausoagoa, zeharkakoagoa eta iragarriezinagoa da, eta beraz, behaketei esker, estresaren edo gainbehera goiztiarraren sintomak hauteman daitezke.
  • Mendekotasun handiagoa duten beste zerbitzu ekosistemiko batzuei eusten dieten funtsezko zerbitzu ekosistemikoen hornidura eta erregulazio egoeraren kuantifikazio zehatza (karbono bahiketa, hazkuntza, oinarrizko emarien eta akuiferoen elikadura, ur atxikipena eta hari lotutako baso sutearen arriskua, estres hidrikoaren ondoriozko ahultzea eta indar galera, etab.).
  • Gure basoak klima-aldaketara egokitzeko edo haren eragina arintzeko, edota gure baso horien erresilientzia hobetzeko ekintzak arrazoitu eta ezartzeko oinarri sendoa.

Gero eta proiektu gehiago daude zuhaitzen eta uraren arteko harremana aztertzen. Kezkatzen duen eta ikusmina sortzen duen gaia da, baita Euskal Autonomia Erkidegoan ere. Hori dela eta, horietako batzuetan murgilduko da ikastaroa, bereziki, EAEko egungo basoetan dauden berezko zuhaitz espezietan oinarritutakoetan.

Irakurri gehiago

Helburuak

Basoko zuhaitzen eta uraren arteko harremana aztertzea: nola funtzionatzen duen eta funtsezko puntuak zein diren ulertzea.

Klima-aldaketak, lehorte eta bero-boladak areagotuta, harreman horretan sor ditzakeen arazoak detektatzea.

Euskadiko egungo basoetako zuhaitz espezie garrantzitsuenetan erlazio hori aztertu duten egungo proiektuak aurkeztea.

Jarduera nori zuzenduta

  • Publiko orokorra
  • Unibertsitateko ikaslea
  • Unibertsitarioak ez diren ikasleak
  • Irakasleak
  • Profesionalak
  • Baso-jabeak eta -kudeatzaileak; Ikerketa eta garapeneko zentroak

Metodologia

Oinarrizko mailako ponentzi eta eztabaidei buruzko bi jardunaldi. Lehen eguna, zuhaitzei eta hauen ur erabilerari buruzko kontzeptu orokorrak aztertzeko; eta bigarrena, alderdi hori eta Euskadin garrantzitsuak diren zuhaitz-espezieei buruzko kasu zehatzak aztertzeko.

Lehenengo egunean, Estatuko hiru hizlari, hitzaldi bakoitzaren ondoren galdera sorta batekin (45 minutuko hitzaldia eta 15 minutu galderetarako); azken mahai-inguru bat ere izango da, eta bertan, hizlarien artean eta hauekin izan ahal diren elkarrizketei esker, gai honetan gehiago sakondu ahal izango da. Bigarren egunean, nazioarte mailako lau hizlari, hizkuntza ezberdinetan egindako aurkezpenekin baina gaztelaniara itzulita. Hitzaldi bakoitzaren ondoren galdera sorta izango da (45 minutuko hitzaldia, eta 15 minutu zalantzak eta galderak argitzeko). Itzulpen arazoak tarteko, ez da mahai-ingururik izango nazioarteko hizlari hauen artean.

Azken batean, generikoa nahiz espezifikoa aztertzea, biak ezagutza zientifikoan oinarrituta.

Irakurri gehiago

Programa

2025-07-14

08:50 - 09:00

Registro

09:00 - 09:15

“Registro“Jardueraren zuzendaritzaren aurkezpena

    Inauguración institucional

    • Pello Goikoetxea Urdapilleta | Basoa Fundazioa - Presidente

    Presentación del curso

    • Leire Salaberria Isasi | Unión de Selvicultores del Sur de Europa (USSE) - Directora gerente

    Presentación del curso

    • Aitor Onaindia Bereziartua | Basoa Fundazioa - Director técnico
    09:15 - 10:15

    “El uso del agua por los árboles“

      ¿Qué sabemos de su regulación a nivel global?

      • Rafael Poyatos López | Universitat Autònoma de Barcelona (UAB) y CREAF - Profesor Agregado e investigador
      10:15 - 11:15

      “Los problemas de los bosques ante la sequía“

        Procesos de decaimiento forestal asociados a la sequía

        • Asier Herrero Méndez | Universidad del País Vasco (UPV/EHU) - Profesor Ayudante Doctor
        11:15 - 11:45

        Atsedena

        11:45 - 12:45

        “La ecohidrología aplicada a la gestión forestal“

          Cuantificación de los Servicios Ecosistémicos con herramienta de base ecohidrológica

          • Javier Pérez Romero | Universitat Politècnica de València (UPV) Re-ForeST - Investigador-Estudiante Doctorado
          12:45 - 13:30

          Mahai ingurua: “Los árboles, el agua y su gestión“

          • Rafael Poyatos López | Universitat Autònoma de Barcelona (UAB) y CREAF - Profesor Agregado e investigador
          • Asier Herrero Méndez | Universidad del País Vasco (UPV/EHU) - Profesor Ayudante Doctor
          • Javier Pérez Romero | Universitat Politècnica de València (UPV) Re-ForeST - Investigador-Estudiante Doctorado
          • Aitor Onaindia Bereziartua | Basoa Fundazioa - Director técnico
          13:30 - 13:40

          Sintesia

          2025-07-15

          09:00 - 09:45

          “El haya ante la sequía“

            Posibles consecuencias para la gestión integrada de los bosques

            • Frank Krumm | Instituto Federal de Investigación Forestal, Nieve y Avalanchas (WSL) de Suiza - Investigador en dinámica forestal y gestión integrada de los bosques
            09:45 - 10:30

            “Los robles ante la sequía“

              Adaptación a la sequía en el género Quercus: variaciones fenotípicas y genéticas de los rasgos hidráulicos

              • Sylvain Delzon | INRAE y Universidad de Burdeos - Director de investigación
              10:30 - 11:00

              Atsedena

              11:00 - 11:45

              “El pino silvestre ante la sequía“

                Un pionero vulnerable

                • Jesús Julio Camarero Martínez | Instituto Pirenaico de Ecología, CSIC - Profesor de Investigación del CSIC
                11:45 - 12:30

                “Los pinos radiata y carrasco ante la sequía“

                  Evaluación de respuestas a sequías extremas mediante técnicas espectrales y análisis ecohidrológico

                  • Laura Arnal Roig | Universitat Politècnica de València (UPV) - Escuela Técnica Superior de Ingeniería Agronómica y del Medio Natural ETSIAMN - Investigadora
                  12:30 - 13:15

                  Mahai ingurua: “El mosaico forestal vasco ante la sequía“

                  • Frank Krumm | Instituto Federal de Investigación Forestal, Nieve y Avalanchas (WSL) de Suiza - Investigador en dinámica forestal y gestión integrada de los bosques
                  • Sylvain Delzon | INRAE y Universidad de Burdeos - Director de investigación
                  • Jesús Julio Camarero Martínez | Instituto Pirenaico de Ecología, CSIC - Profesor de Investigación del CSIC
                  • Laura Arnal Roig | Universitat Politècnica de València (UPV) - Escuela Técnica Superior de Ingeniería Agronómica y del Medio Natural ETSIAMN - Investigadora
                  • Leire Salaberria Isasi | Unión de Selvicultores del Sur de Europa (USSE) - Directora gerente
                  13:15 - 13:30

                  Sintesia

                  Zuzendariak

                  Aitor Onaindia Bereziartua

                  Basoa Fundazioa

                  Euskal baserritarren familia baten ondorengoa da, eta txikitatik aritu da nekazaritza, abeltzaintza eta basogintzaren kudeaketan. Hainbat urtez atzerriko unibertsitate eta erakundeetan (Frantzia eta Txile) mendi-ingeniari gisa ikasi eta lan egin ondoren, azken urteak Euskadiko baso-kudeaketa jasangarriaren garapenean murgilduta daramatza. Basoa Fundazioan lanean hasi zenetik, orain zuzendari tekniko gisa, zientzia eta baso-kudeaketa zabaltzen ditu, eta euskal baso-eremua berritzeko eta basoek gizarteari eskaintzen dizkioten zerbitzu ekosistemiko ugariak sustatzeko eta konpentsatzeko zenbait proiekturen garapena sustatzen eta dinamizatzen du.

                  Leire Salaberria Isasi

                  Unión de Selvicultores del Sur de Europa (USSE)

                  Prestakuntzan nazioarteko abokatu merkantilista izan arren, baso-tradizioko familia batekoa da, eta 2014tik aurrera, Europako Hegoaldeko Selikultoreen Batasuneko (USSE) zuzendari-kudeatzailea da; baso-jabe pribatuen nazioarteko erakundea da, eta jarduera nagusia Europako eta nazioarteko baso-politika definitzen laguntzea da, sektoreen arteko jarrera, ordezkaritza eta elkarrizketa hartuta nazioarteko foro garrantzitsuetan, eta, horretarako, Europako Foroen, Europako Foroen eta Euroguneen ikuspegia eta erabakiak ematen ditu.

                  Hizlariak

                  Laura Arnal Roig

                  Baso-ingeniaria da Valentziako Unibertsitate Politeknikoan, eta, gaur egun, graduondoko ikasketak egiten ari da Geomatikan, Teledetekzioan eta Basoen Kudeaketari Aplikatutako Eredu Espazialetan, Kordobako Unibertsitatean. ETSIAMNeko (UPV) Ingeniaritza Hidrauliko eta Ingurumen Saileko Re-Forest taldeko kidea da. Talde horretan, sentsorizazioari, baso-modelizazioari eta zerbitzu ekosistemikoei buruzko ikerketa aplikatua garatzen du. Gaur egun, Biodiversidad Fundazioaren Interreg Sudoe SocialForest eta GREEN BOOST proiektuetan parte hartzen du, klima-aldaketaren aurrean baso mediterraneoen erresilientzia eta egokitzapena sustatzeko.

                  Jesús Julio Camarero Martínez

                  Ikerketako irakaslea IPEn (CSIC). Bere ikerketak, ikuspegi funtzional batetik, zuhaitz eta zuhaixken dinamika (hazkundea, birsorkuntza, hilkortasuna) kontrolatzen duten espazio eta denbora ereduak eta ingurumen mekanismoak (aldaketa globala) ulertzera zuzentzen dira. Klima-aldakortasunak eta lurraldearen erabilera-aldaketek hainbat prozesutan duten eragina ulertzera bideratu ditu bere lanak, hala nola ekotonoen dinamikan (basoaren altitude- eta latitude-muga) eta lehorteak baso-espezieen hazkundean eta indarrean dituen ondorioetan. Horretarako, egurraren anatomia eta dendrokronologia aztertu ditu. Bere azterketa berrienak, aldaketa globalaren osagaiek (klima-aldakortasuna handitzea, lehorteak, lurzoruaren erabilera-aldaketak) hilkortasun masiboko eta basoaren gainbeherako prozesuak nola zehazten dituzten ulertzean oinarritzen dira. Bere lanen azken helburua, egurrezko espezieen landare-komunitateek nahasmendu handiei nola erantzuten dieten ulertzea da, aztertutako espezie askoren bizitza-luzerak (zuhaitzena, adibidez) definitutako denbora-testuinguru zabal batean.

                  Sylvain Delzon

                  Sylvain Delzon Landareen Ekologia Ebolutiboko ikertzaile seniorra da INRAEn - Bordeleko Unibertsitatea, Frantzia. Landareen fisiologiaren, genetika kuantitatiboaren eta biogeografiaren bidegurutzean egiten du lan. Bere ikerketa-interes nagusia landareen erantzun ekofisiologikoak inguruneko aldaketen aurrean ulertzea da, bereziki lehortearekiko erresistentzia-mekanismoak azpimarratuz. Errendimendu handiko fenotipia plataforma sortu zuen, CAVIPLACE izenekoa INRAE/Bordeleko Unibertsitatean, EquipEX diru-laguntza nazional bati esker. Gaur egun, munduko plataforma hidraulikorik handiena da, mekanika industrialean espezializatutako tokiko enpresa batekin batera garatutako prototipo bakarra duena (3 cavitrons estandar, cavitron ertain bat eta megacavitron bat ontzi luzeko espezieentzat; http://sylvain-delzon.com/caviplace/).

                  Pello Goikoetxea Urdapilleta

                  Ekonomia, enpresa eta banka zientzietan lizentziatutako tolosarra. Horrez gain, baso-jabea eta Basoa Fundazioko presidentea da baita. Gaur egun erretiratuta badago ere, 48 urtez finantza sektorean aritua da, sukurtsalen zuzendaritzan zein maila korporatiboan hainbat sailen zuzendaritzan parte hartuz. Donostiako Caja de Ahorros y Monte de Piedad delakoan hasi zen eta Caja de Ahorros Kutxa Gipuzkoatik pasatuz Banco Kutxabank SAn amaitu zuen. Eskarmentu handia du enpresen kudeaketan, Erosketa eta Inbertsio Batzordeetako kide, Eusko Jaurlaritzako etxebizitza publikoen sozietateetako batzordekide, Kutxaren partaidetza duten hoteletako inbertsio-sozietateetako kide eta Kutxaren partaidetza duten higiezinak sustatzeko zenbait sozietatetako kide izanik. Halaber, Kutxaren jabetzako “Aragoiko Errege-erreginak” hirugarren adinekoen egoitzako batzordekide, CEO eta presidentea izan da, eta Kutxabanken partaidetza duen Torre Iberdrolako Merkaturatze, Erosketa eta Inbertsio batzordeetako kidea. Boluntariotzan ere esperientzia du, Sortek Fundazioaren Patronoa (enpresa-hazitegia) eta Santo Tomas Lizeoaren Lehendakaria (Donostiako Ikastola) izanda.

                  Asier Herrero Méndez

                  Asier Herrero baso-ekosistemek estres klimatikoei eta biotikoei ematen dieten erantzunean espezializatutako ekologoa da. Gaur egun irakasle laguntzaile doktorea da EHUko Landare Biologia eta Ekologia Sailean. Bere ikerketa-ildo nagusia baso-ekosistemek klima-aldaketarekin lotutako perturbazioen eta estres-faktoreen aurrean duten kalteberatasuna eta erresilientzia aztertzea da. Basoak klima-aldaketara egokitzeko maneiu-estrategia eta -ekintzak diseinatzea eta ebaluatzea, eta espezieen ugaritasun-ereduen azpian dauden mekanismo ekologikoak eta horien koexistentzia aztertzea dira bigarren mailako ikerketa-ildoak. Bere ikerketek diziplina anitzeko ikuspegia hartzen dute, besteak beste, behaketa datuen erabilera, negutegiko esperimentuak, berrikuspen bibliografikoak, baso ordenazioen artxibo historikoak, baso inbentario nazionalak eta eredu ekologikoak. 23 ikerketa argitaratu ditu Science Citation Index Expanded-en indexatutako nazioarteko aldizkarietan, eta 15eko h indizea lortu du.

                  Frank Krumm

                  Doktore-tesian eta doktoratu ondorengo urteetan, izei subalpinoetan oinarrituta, lurzoruaren erabilera-aldaketaren inpaktuak, perturbazio naturalak, dinamika naturala eta babes-basoen egoera eta kudeaketa aztertu zituen. “InTree” proiektuan garatutako bere ikerketaren beste gai nagusi bat bertakoak ez diren espezieen egoera eta baso-ekosistemetan duten eragina berrikustea izan dira. Kudeatutako basoetako naturaren kontserbazioaren (biodibertsitatea) egoera, garapena eta potentziala bere ibilbide profesionaleko azken 10 urteetako interes nagusia bihurtu dira. Batez ere, baso-kudeaketa integratuan zentratu da (basogintzaren funtzio desberdinak basogintzan nola txertatu eta, aldi berean, biodibertsitatearen kontserbazioa sustatzea). Baso-kudeaketa praktikorako aukerak eta irtenbideak aurkitzea eta eskaintzea da, gaur egun, bere motibazio nagusia. Gaur egungo proiektuak egurraren balio-kate osoan, CO2 emisioak zero garbira iristeko orekan, eta aldi berean, beste zerbitzu ekosistemiko batzuk mantentzean oinarritzen dira.

                  Aitor Onaindia Bereziartua

                  Basoa Fundazioa

                  Euskal baserritarren familia baten ondorengoa da, eta txikitatik aritu da nekazaritza, abeltzaintza eta basogintzaren kudeaketan. Hainbat urtez atzerriko unibertsitate eta erakundeetan (Frantzia eta Txile) mendi-ingeniari gisa ikasi eta lan egin ondoren, azken urteak Euskadiko baso-kudeaketa jasangarriaren garapenean murgilduta daramatza. Basoa Fundazioan lanean hasi zenetik, orain zuzendari tekniko gisa, zientzia eta baso-kudeaketa zabaltzen ditu, eta euskal baso-eremua berritzeko eta basoek gizarteari eskaintzen dizkioten zerbitzu ekosistemiko ugariak sustatzeko eta konpentsatzeko zenbait proiekturen garapena sustatzen eta dinamizatzen du.

                  Javier Pérez Romero

                  Basogintzako ingeniari eta Geomatika, Teledetekzioa eta Baso Kudeaketari Aplikatutako Eredu Espazialetako graduondokoa Kordobako Unibertsitatetik. Gaur egun, “Biociencia y Agroalimentaria” doktoretza-ikaslea da Kordobako Unibertsitatean. Gainera, gaur egun ETSIAMNeko (EHU) Ingeniaritza Hidrauliko eta Ingurumen Saileko Re-Forest taldeko kidea da. Bertan, enplegu berdea eta baso-bioekonomia sustatzeko (Murtzia), baso-babeserako hidroteknien bidez urtegien babes hidrologikorako (Madril), klima-aldaketaren inpaktuaren aurkako borroka integralerako (SUDOE espazioaren baso-eremuetan), PEFC Espainia ziurtapenarako (PEFC +C +H2O) baso-kudeaketa bidezko karbono- eta ur-gehikortasunaren inbentario-, segimendu- eta ebaluazio-sistema bat garatzeko eta aleppo pinuaren egokitze-kudeaketarako (LIFE ADAP-ALEPPO) bezalako hainbat proiektutan parte hartzen du.

                  Rafael Poyatos López

                  Bartzelonako Unibertsitate Autonomoan Ingurumen Zientzietan lizentziaduna (2002) eta Bartzelonako Unibertsitatean Biologian doktorea (2006), Bartzelonako CSICeko ‘Jaume Almera’ Lur Zientzien Institutuan egindako doktore-tesi batekin. Doktoretza ondoko ikertzailea izan da Durham-eko Unibertsitatean, Erresuma Batuan (2008-2009), eta ikertzaile bisitaria Ganteko Unibertsitatean, Belgikan (2017) eta Jenako Biogeokimikako Max Planck Institutuan (2019-2023). 2009tik Ikerketa Ekologikoaren eta Baso Aplikazioen Zentroko (CREAF) ikertzailea da, eta 2023tik Irakasle Agregatua Bartzelonako Unibertsitate Autonomoan. Zenbait ekosistematan (mediterraneokoak, borealak, tropikalak) hartutako neurri ekofisiologikoen bidez, zuhaitzek ura nola erabiltzen duten eta lehorteari nola erantzuten dioten ulertzeko interesa du. Horrez gain, zuhaitzetako uraren erabilerari buruzko lehen datu-base globala (SAPFLUXNET) koordinatzen du, eta baso-ekofisiologiako nazioarteko hainbat ikerketa-saretan parte hartzen du.

                  Leire Salaberria Isasi

                  Unión de Selvicultores del Sur de Europa (USSE)

                  Prestakuntzan nazioarteko abokatu merkantilista izan arren, baso-tradizioko familia batekoa da, eta 2014tik aurrera, Europako Hegoaldeko Selikultoreen Batasuneko (USSE) zuzendari-kudeatzailea da; baso-jabe pribatuen nazioarteko erakundea da, eta jarduera nagusia Europako eta nazioarteko baso-politika definitzen laguntzea da, sektoreen arteko jarrera, ordezkaritza eta elkarrizketa hartuta nazioarteko foro garrantzitsuetan, eta, horretarako, Europako Foroen, Europako Foroen eta Euroguneen ikuspegia eta erabakiak ematen ditu.

                  Matrikula prezioak

                  Aurrez aurre2025-06-30 arte2025-07-14 arte
                  25,00 EUR61,00 EUR
                  - 87,00 EUR
                  - 74,00 EUR
                  - 61,00 EUR
                  - 74,00 EUR
                  Online zuzenean2025-06-30 arte2025-07-14 arte
                  25,00 EUR61,00 EUR
                  - 87,00 EUR
                  - 74,00 EUR
                  - 61,00 EUR
                  - 74,00 EUR

                  Kokalekua

                  Miramar Jauregia

                  Mirakontxa pasealekua 48, 20007 Donostia

                  Gipuzkoa

                  43.3148927,-1.9985911999999644

                  Miramar Jauregia

                  Mirakontxa pasealekua 48, 20007 Donostia

                  Gipuzkoa

                  Sustainable development goals

                  2030 Agenda da nazioarteko garapenerako agenda berria. Nazio Batuen Erakundeak onartu zuen 2015eko irailean eta giza garapen jasangarriaren aldeko tresna eraginkorra izan nahi du planeta osoan. Haren zutabe nagusiak dira pobrezia errotik desagerraraztea, zaurgarritasunak eta desberdintasunak urritzea, eta jasangarritasuna bultzatzea. Aukera paregabea eskaintzen du mundua 2030. urtea baino lehen aldatzeko eta pertsona guztien giza eskubideak bermatzeko.

                  Garapen jasangarrirako helburuak

                  3 - Osasuna eta ongizatea

                  Bizitza osasuntsua bermatzea eta pertsona guztien ongizatea sustatzea, adin guztietan. Gai gakoak: osasun estaldura unibertsala, sexu eta ugalketa osasuna, trafikoagatik, poluzioagatik eta produktu kimikoengatik istripua izan duten pertsona kopurua txikitzea, amen eta jaioberrien heriotza tasa murriztea, HIESa bezalako epidemien amaiera, hepatitisari eta urak transmititutako gaixotasunei aurre egitea, drogen eta alkoholaren prebentzioa, tabakoaren kontrola.

                  Informazio gehiago
                  3 - Osasuna eta ongizatea

                  6 - Ur garbia eta saneamendua

                  Uraren eta saneamenduaren eskuragarritasuna eta kudeaketa jasangarria bermatzea pertsona guztientzat. Gai gakoak: eskuragarritasun unibertsala eta ekitatiboa arrazoizko prezioan, saneamendu eta higiene zerbitzuetarako sarbidea, uraren kalitatea, ur baliabideen erabilera eraginkorra, kudeaketa integratua, ur ekosistemen babesa, kutsaduraren murrizketa, isurketak ezabatzea, hondakin uren tratamendua.

                  Informazio gehiago
                  6 - Ur garbia eta saneamendua

                  12 - Ekoizpen eta kontsumo arduratsuak

                  Kontsumo eta ekoizpen eredu jasangarriak bermatzea. Gai gakoak: baliabide naturalen kudeaketa jasangarria eta erabilera eraginkorra, atmosferara, uretara eta lurzorura askatutako partikula kimikoak murriztea, hondakinak gutxitzea, birziklatzea, berrerabiltzea eta murriztea, jardunbide jasangarriak, erosketa publiko jasangarria, bizimodu jasangarriak, erregai fosilei ematen zaizkien laguntza ez-eraginkorrak arrazionalizatzea.

                  Informazio gehiago
                  12 - Ekoizpen eta kontsumo arduratsuak

                  13 - Klimaren aldeko ekintza

                  Klima aldaketari eta haren ondorioei aurre egiteko premiazko neurriak hartzea. Gai gakoak: mitigazioa, erresilientzia eta egokitzeko gaitasuna, plangintza, estrategiak eta plan nazionalak, hezkuntza eta sentsibilizazioa, efektuen murrizketa eta alerta goiztiarra, Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Esparru Konbentzioa betetzea.

                  Informazio gehiago
                  13 - Klimaren aldeko ekintza

                  15 - Lehorreko ekosistemetako bizitza

                  Lehorreko ekosistemen erabilera jasangarria babestea, berreskuratzea eta sustatzea, basoak modu jasangarrian kudeatzea, desertifikazioaren aurka borrokatzea, lurren degradazioa geldiaraztea eta biodibertsitatearen galera gelditzea. Gai gakoak: desertifikazioaren aurkako borroka, lehorreko ekosistemak basoberritzea, kontserbatzea, berrezartzea eta modu jasangarrian erabiltzea, habitat naturalak, biodibertsitatea, espezie exotiko inbaditzaileak, ekosistemen balioen integrazioa plangintzan, ezkutuko ehiza.

                  Informazio gehiago
                  15 - Lehorreko ekosistemen bizitza