Jesús Vicente Ruiz: “Elkarlana bazterketarekin bateraezina da".
Hizlariak azpimarratu du Gorputz Hezkuntza kooperatiboak autoestimu handiagoa duela ikasleengan.
Jesús Vicente Ruizek bere hitzaldia aurkeztu du, non ikaskuntza kooperatiboaren oinarriak azaldu dituen Heziketa Fisikoko ikaskuntza kooperatiboari eta egoera motor kooperatiboari buruzko Uda Ikastaroan.OHOko Irakasleen Diplomatua, Gorputz Hezkuntzako Maisu Espezialista eta Psikologian Lizentziatua da. Gainera, Kirolaren Oinarri Psikologikoen Ikerketa masterra du eta Errioxako Unibertsitateko Doktoregaia da.
Azaldu dezakezu zertan datzan Uda Ikastaro hau eta zer den kooperatibitatea gorputz hezkuntzan?
Erreferentzia hezkuntza fisikoko elkarlanari dagokio. Nondik egituratzen da? Funtsean, bi bidetatik. Horietako batek zerikusia du egoera motor kooperatiboekin, hau da, ekintza motorrean oinarritutako egoerekin, non helburu partekatu bat lortzeko pertsonek elkarri eragiten dioten. Bestalde, ikaskuntza prozesuak ikaskuntza kooperatiboko tekniken bidez nola egituratu ere mahaigaineratzen dugu. Horrek zerikusia du ikaskuntza lortzeko bidearekin.
Lehen gaiak egoera motrizen barne-logikarekin du lotura. Bigarrena, ordea, edozein testuingurutan aplika daiteke; hau da, ikaskuntza kooperatiboa erabil dezakegu egoera indibidualak ikasteko —adibidez, atletismoa—, oposizioko egoerak lantzeko —esaterako, badminton-a— edo lankidetza-oposizioko egoerak garatzeko —futbola, kasu. Bi ardatz horiek dira oinarrizkoak, eta bietan bada elkargune bat: pertsonen zerbitzura dagoen hezkuntza fisikoa, denontzako ikaskuntza sustatu nahi duena, eta gure arloari profil etiko bat ematen diona.
Zer abantaila ditu gorputz-hezkuntzako eredu horrek eredu lehiakorrago baten aldean, eta zer helburu duzue eredu hori erabiltzean?
Alde batetik, barne logikari dagokionez, ez gara ari hainbeste abantailez edo desabantailez, baizik eta lotutako elementuez. Banakako egoerek beren lekua izan behar dute heziketa fisikoan, baita oposiziokoek eta lankidetza-oposiziokoek ere; izan ere, ekintza motorra bideratzeko modu kulturalen parte dira, baina egoera kooperatibo hutsetarako espazio bat aldarrikatzen dugu.
Bigarren erreferentziak berriz ere ikaskuntza kooperatibora garamatza. Zer abantaila ditu? Ebidentzia zientifikoaren arabera, autoestimua eta autokontzeptu positiboa sustatzen dira ikasle guztiengan, ez bakarrik beste testuinguru batzuetan egoera arrakastatsuak lortzen dituztenengan.
Bigarrenik, trebetasun sozialak barneratzea sustatzen da, gizartearen aldeko jarrerak bultzatzen dira, taldean inklusio gehiago dago, zeregina konpontzera bideratutako komunikazio handiagoa dago, eta frogatu da, halaber, kultura anitzeko testuinguruetan, kulturartekotasunari lotutako sareak eratzen direla. Gure arloan oso garrantzitsua den zerbaiti dagokionez, hau da, ekintza motorraren zientziari dagokionez, gaitasun motorra lortzeko bidean ere aurrerapen handiagoak lortzen dira.
Zure ustez, kirolaren helburuak lankidetzan aritzea izan behar du, eta ez hainbeste lehiatzea? Zein da, zure ustez, kirolaren helburua?
Abiapuntura itzuliz, kirolaz hitz egiten badugu, kirol hutsaz ari bagara, lehiaketa instituzionalizatuaz ari gara. Praktika motorrei buruz orokorrean hitz egiten badugu, aniztasun handiagoa egongo litzateke. Nire ustez, gure misioak praktikak dibertsifikatzearekin du zerikusia, ikasleak beren trebetasunak erabiltzeko eta joko egoeran erabakiak hartzeko gai izatearekin; eta joko hori zeinahi ere den, indibiduala, lankidetza‑oposiziokoa, edo artistikoa eta adierazkorra, bide etikoen lehentasunarekin.
Beraz, kontua ez da lankidetza sustatzea alternatiba esklusibo gisa, baizik eta alternatiba bideragarri gisa. Hori bai, lankidetzarekin lotzen diren balioak sustatzean datza, eta balio horiek oposizioko jardueretan edo lankidetza‑oposiziokoetan ere eragin dezakete. Azken batean, parametroak arauekiko errespetuzkoak, justiziazkoak, elkartasunezkoak eta modu aktiboan erabilitako bakezkoak izatea. Horrela, praktika testuinguru aberatsagoak susta ditzakegu pertsona guztientzat, baita gizarte eraikitzaileagoak eta bidezkoagoak ere.
Motibazioari dagokionez, lehiaketa eredu batean motibazioa irabaztea izan ohi da, baina eredu kooperatibo batean zein da motibazioa?
Hori da, batzuetan egoera motor kooperatiboei egotzi izan zaien arazoetakobat. Ez hainbeste ikaskuntza kooperatiboari; alegia, saskibaloiko ikaskuntza kooperatiboko egoera batean ikaskuntza kooperatiboa erabiltzen badugu, helburua pertsonak trebeagoak izatea da, joko egoeran pertsonek erabaki hobeak hartzen jakitea. Beraz, transferentzia ikusten badute, lehiaketa egoerara itzuliko gara berriro.
Baina egoera motor kooperatiboetan gertatzen dena da, alde batetik, jarduera fisikoaren eta lehiaren artean kultura bat dagoela, identitate bat, eta horrek ez duela laguntzen. Beraz, nire ustez, testuinguru kooperatiboetan motibazioa sustatzeko benetan garrantzitsua da erronka sustatzea; helburu bat lortzeko gure ekintzak koordinatzearekin lotutako erronka, denok lortuko dugun helburu bat, baina erronka bat izango dena. Hor dugu praktika horiekiko atxikimendu handiagoa eta motibazio handiagoa lortzeko ainguratze puntu bat.
Hori ez da kontraesankorra hemen motibazioa aurkitzen dute eta beste barne logika bat duten kiroletan ere motibazioa aurkitzen duten pertsonak egotearekin. Baina, dena den, a priori existitzen zen elementu horrekin topo egin dugu batzuetan; lehiaketarik ez badago, egoera motorrari aurre egiteko ainguratze puntu bat gutxiago dut, honek ez nauelako motibatzen. Baina motibazioa lorpen kolektibo batean egon daiteke, lorpen hori lortu izanaren asebetetzean, eta baita helburu komun baten zerbitzura jarritako nork bere mugak gainditzean ere.
Nola sustatzen da inklusioa heziketa fisikoaren eredu kooperatiboan?
Adibidez, talde-kirolek, benetan inklusiboak izan daitezen, modulazio bat behar dute; izan ere, kontrako komunikazio motorra nagusitzen den neurrian, testuinguru horretan gaitasun handiagoa duten pertsonek, a priori, arrakasta izateko aukera izango dutenak dira; eta pertsona batzuek, a priori, ikasiko dute egoera honetan ez dutela inoiz arrakastarik izango, baina gauzak egin daitezke, modulatu egin daiteke.
Zer gertatzen da egoera motor kooperatiboetan? Denok bat egiten dugula, denok egiten dugula ekarpena. Denok egingo dugu ekarpen bera? Ez, noski, baina, ekarpen bat egiten ari naizela jabetzen banaiz, taldeko kide sentitzen hasiko naiz. Eta bada beste gai bat ere, azpian dagoena, elkarlanaren beraren filosofiari lotutakoa, eta da baztertzea dakarren jokabidearekin bateraezina dela. Eta, azkenean, inplizituki, praktika kooperatibo hauen bidez inklusioaren balioan hezten ari gara.
Baina, esplizituki, haurrak lorpen partekatu bat lortzen laguntzen ari direla jabetzen dira, eta, oraingoan, haien parte-hartzea ere garrantzitsua dela. Inklusio horrek zerikusia du genero-aniztasunarekin, gaitasun motorraren aniztasunarekin, eta, halaber, gaur egun bizi garen mundu pluralean, jatorri nazional, etniko eta kulturaleko aniztasunarekin.
Zerbait gehitu nahi duzu?
Gehitu nahi dudanak esker onarekin du zerikusia. Oso garrantzitsua da horrelako trebakuntzak egotea, sarean hedatzen direnak. Garrantzitsua da Uda Ikastaro honetan parte hartzen ari diren pertsonek, iritzi kritikoa izan ondoren, ikasitakoa beren eskoletako egunerokotasunera transferitzea. Horrela, pertsona askoren bizitza modu positiboan aldatuko dugu. Beraz, gehitu dezakedan gauza bakarra da eskerrak ematea horrelako ikastaroak egoteagatik.
