¿Hay espacio para un autogobierno mejor en Euskadi?

Zuzenbidean lizentziatua, Giza Baliabideetako Graduondoa, Zuzenbide Publikoan Ikasketa Aurreratuen Diploma, Doktorego programa, Europar Konstituzioari buruzko Goi Ikastaroa. Aholkulari Juridikoa Herrizaingo Sailean. Eusko Jaurlaritzaren Zerbitzu Zentraletako Legelaria. Aholkularitza Juridikoaren Arduraduna Herrizaingo Sailean. Araubide Juridikoaren, Zerbitzuen eta Hauteskunde Prozesuen zuzendaria Segurtasun Sailean. Justizia zuzendaria eta gaur egun Gobernantza, Administrazio Digital eta Autogobernu Saileko aholkularia.

Zuzenbide publikoan eta autogobernuan espezializatutako legelaria. Eusko Jaurlaritzako Autogobernuaren zuzendaria izan da 2001etik 2009ra, eta 2013tik gaur egun arte. Zuzenbidean lizentziatua da Deustuko Unibertsitatean, eta Europar Batasuneko Integrazio Politikoa eta Batasun Ekonomikoa masterra du UPV/EHUn. Eusko Jaurlaritzako Fakultatibo Juridikoen Kidegoko karrerako funtzionarioa eta, eszedentzian, Herri Kontuen Euskal Epaitegikoa. Konstituzio-zuzenbideari, kontratazio publikoari eta hizkuntza-fiskalitateari buruzko artikuluak eta kolaborazioak argitaratu ditu hainbat aldizkari eta obra kolektibotan, hala nola La cooperación transfronteriza en Europa edo La erosión silenciosa.

Ogasun sailburuordea. EHUn Zuzenbidean lizentziatua (1997), Zuzenbidean doktorea (2015) eta Finantza eta Zerga Zuzenbidean aditua. Bizkaiko Foru Aldundiko Ogasuneko zuzendari nagusia izan da (2019-2024), eta hainbat kargu izan zituen Ogasun eta Finantza Sailean 2004tik. Finantzen ikuskatzailea ere izan zen (1999-2004). Irakaslea da Bilboko Merkataritza Ganberan, eta zerga-sistemari eta Ekonomia Itunari buruzko eskolak ematen ditu bertan. Foru Zerga Zuzenbideari buruzko hainbat lan argitaratu ditu eta mintegi askotan hizlari izan da. 2009an, "Jesús Mª de Leizaola" saria jaso zuen Kontzertu Ekonomikoari buruzko ikerketagatik.

Nazioarteko Zuzenbide Pribatuko katedraduna da Euskal Herriko Unibertsitatean (UPV/EHU). Aparteko Saria eta doktoretza lortu zituen han, baita Aparteko Saria ere (1995). GLOBERNANCEko idazkaria da, eta Europako Mugimenduaren Euskal Kontseiluko (EUROBASK/CVME) idazkari nagusia izan zen 2003 eta 2012 artean. Gaur egun, FEDIPeko (Nazioarteko Zuzenbide Pribatuaren Espainiako Foroa) presidentea da. 2007an, Europako Batzordeak aditua izendatu zuen, justizia zibilaren, mugen, datuen babesaren eta segurtasunaren arloetan. eAtlantic Fundazioko ikertzaile nagusia eta JAKIUNDEko lehendakariordea da. Hamar monografia eta ehundik gora artikulu eta kolaborazio zientifiko argitaratu ditu. Abokatu eta aholkulari ere aritzen da nazioarteko compliance eta kontratazioan, eta IKERBASQUE eta UNED Bergara fundazioen patronatuko kidea da. 2022ko apiriletik, LABORAL KUTXAko Kontseilu Errektoreko kontseilari independentea da.

Zuzenbidean lizentziatua, Giza Baliabideetako Graduondoa, Zuzenbide Publikoan Ikasketa Aurreratuen Diploma, Doktorego programa, Europar Konstituzioari buruzko Goi Ikastaroa. Aholkulari Juridikoa Herrizaingo Sailean. Eusko Jaurlaritzaren Zerbitzu Zentraletako Legelaria. Aholkularitza Juridikoaren Arduraduna Herrizaingo Sailean. Araubide Juridikoaren, Zerbitzuen eta Hauteskunde Prozesuen zuzendaria Segurtasun Sailean. Justizia zuzendaria eta gaur egun Gobernantza, Administrazio Digital eta Autogobernu Saileko aholkularia.

Administrazio-zuzenbideko katedraduna da UNEDen 2020z geroztik. Halaber, Integration through EU Fundamental Rights Jean Monnet katedraren titularra (2022-2024). Konstituzio Auzitegiaren letratu ohia (2011-2020) eta Espainiako Herri-Defendatzaileak Elizaren barruko abusu sexualei buruz ikertzeko sortutako Aholku Batzordearen kide ohia (2022-2023). Halaber, Basque Visiting Fellow Oxford Unibertsitateko St Antony’s College-an (2004-2005) eta UPV/EHUko irakasle titularra (2001-2020) eta irakasle laguna (1993-2001) izandakoa. Honako gai hauetan aditua da: justizia konstituzionala, oinarrizko eskubideak, Europar Batasuneko zuzenbidea, administrazio-zuzenbidea, autonomia eta federalismoa eta hizkuntza-eskubideak. Hamar libururen eta ehun eta berrogei baino gehiago argitalpenen egilea da. Ikerkuntza sari ugari jaso du: besteak beste, CEF (konstituzio eta administrazio gaietan, 2010), Lorenzo Martín-Retortillo (oinarrizko eskubideei buruz, 2014) eta Eduardo García de Enterría (europar ikasketei buruz, 2021).

Autogobernu Zuzendaritzaren letradua 2024tik, Auzibide Zuzendaritzako letradua izan ondoren (2021-2024). Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazioko Goi Mailako Teknikarien Kidegoko (Eskala Juridikoa) kide da. Prestakuntza akademiko sendoa du, eta nabarmentzekoak dira Ingurumen Erantzukizunaren Kontrol Judizialeko unibertsitate-aditu bat (2024) eta datuen babesari, sektore publikoko kontratuei eta administrazio publikoari buruzko prestakuntza. Gainera, Berdintasuneko eta Diskriminazio Ezeko Masterrak (UNED) eta Administrazioak Gizartean Esku Hartzeko Masterrak (UNED) egin ditu. Gaur egun duen posizioaren aurretik, Aholkularitza Juridikoko arduraduna izan zen Emakundeko Defentsa Erakundean (2014-2016).

Uría Menéndezen bazkidea 2013tik, eta Bilboko bulegoan zuzenbide publikoaren praktikaren arduraduna. 2019 eta 2022 artean zuzendu zuen. Arlo juridikoan 40 urtetik gorako esperientzia izan du, eta bere ibilbidea Administrazio eta Konstituzio Zuzenbidean oinarritu du, bai aholkularitzan, bai administrazioarekiko auzien jurisdikzioaren aurreko auzietan. Hamarkada batez (1999 – 2009), Eusko Jaurlaritzako Herrizaingoko sailburua izan zen, eta lehenago bere Administrazio Orokorreko zerbitzu juridikoak zuzendu zituen. 2015etik, Autonomia Estatutuaren Arbitraje Batzordeko kidea da. Hainbat sektoretan espezializatuta dago, hala nola azpiegituretan, garraioan, energian, telekomunikazioetan eta finantza publikoetan, eta "The Best Lawyers in Spain" delakoan aitortu dute, Administrazio, Ingurumen eta Finantza Publikoen Zuzenbidean. Zuzenbidean lizentziatua Deustuko Unibertsitatean. Irakaskuntza-jarduera bizia izan du, eta lan ugari argitaratu ditu eskumen autonomikoei, konstituzionalismoari eta zuzenbide publikoari buruz.

UCMko Zuzenbideko doktorea eta Filosofia eta Letretan lizentziatua. 1. katedra EHUn lortu zuen (Donostiako Zuzenbide Fakultatea). Laneko eta Gizarte Segurantzako Zuzenbideko 1. emakume katedraduna. 1998an, magistratu gisa sartu zen Konstituzio Auzitegian, eta kiderik gazteena izan zen. 2004an, Konstituzio Auzitegiko buru izan zen lehen emakumea izan zen (2004-2010). Aitzindaria izan zen Zuzenbidean genero-ikuspegia aplikatzen, Lan Zuzenbideko katedradun gisa, eta Konstituzio Auzitegiak, bere Lehendakaritzan, generoagatiko diskriminazioaren aurkako babesa finkatu zuen, alderdi guztietan. Genero-indarkeriaren aurkako Lege Integralaren konstituzionaltasuna bermatu zuen, eta fenomeno kriminal horren ezaugarri espezifikoak, biktima babesteko beharrak eta emaztearen edo bikotekidearen aurkako erasoen gaitzespen sozial handiagoa aitortu zituen. 2014an, aholkulari gisa hasi zen Ejaso abokatu-bulegoan, Konstituzioaren arloko aholkularitza emateko. Honoris Causa doktorea da hainbat unitaterengatik, eta kondekorazio garrantzitsuak jaso ditu. Nabarmentzekoak dira Ospe Handiko Juristentzako Pelayo Saria eta Peñaforteko San Raimundo Ordenako Gurutze Handia. Estatu Kontseiluko hautapenezko kontseilaria 2018tik.

Administrazio Zuzenbideko katedradun emeritua Madrilgo Carlos III.a Unibertsitatean. Lurralde Administrazioko ministro (1982 – 1985) eta Justiziako ministro (1991 – 1993) izan zen, bai eta Estatu Kontseiluko presidente ere, 1985 eta 1991 bitartean. 2021ean Gobernuak onartutako Eskubide Digitalen Gutuna idatzi duen taldearen koordinatzailea izan da, eta estatu autonomikoari, gobernu digitalari eta ingurune teknologikoetako oinarrizko eskubideei buruzko estatuko eta nazioarteko adituen batzordeetan parte hartu du. Zuzenbide publikoari, demokrazia digitalari, adimen artifizialari eta eraldaketa administratiboari buruzko argitalpen akademiko askoren egilea da, eta hizlari gisa parte hartu du UNESCOren, AEEren eta Europako Kontseiluaren foroetan.

Historia Garaikidean doktorea eta Euskal Herriko Unibertsitatean (UPV/EHU) Ekonomian graduatua. UPV/EHUko Ekonomia Itunaren eta Foru Ogasunen Dokumentazio eta Ikerketa Zentroko Politika Publikoen eta Historia Ekonomikoaren Saileko irakasle laguntzailea eta ikertzailea. Gaur egun, Eusko Jaurlaritzako Erakundeen Baliabideetako zuzendaria.

Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Konstituzio Zuzenbideko irakasle titularra. Bartzelonako Unibertsitateko Zuzenbideko lizentziaduna eta doktorea, "Europako Zuzenbidea" aipatuta, doktore-tesiak Doktorego Sari Berezia jaso zuen. Eskolak eta hitzaldiak eman ditu nazioarteko unibertsitateetan, besteak beste, Kolonian, Salzburgon, Toulousen, Maceratan eta Kalifornia Beherean. Gainera, ikertzaile gonbidatua izan da ospe handiko erakundeetan, hala nola Max Planck Institutuan, London School of Economics erakundean eta Berlingo Humboldt Unibertsitatean, besteak beste. Zuzenbide Konstituzional Konparatuan, Europako Zuzenbidean, oinarrizko eskubideetan eta federalismo konparatuan espezializatua, gai horiei buruzko hainbat lanen egilea da, eta idazkari-kargua betetzen du Revista d 'Estudis Federals i Autonoòmics – Journal of Self-Government aldizkarian.

Zuzenbidean lizentziaduna da EHUn (1996), eta Europako Integrazioko masterra egin zuen (1998). Horrez gain, Hirigintzan, Higiezinen Kudeaketan eta Lehen Hezkuntzan ere ikasi zuen. Hainbat zereginetan aritu da, Landu Promozioetako Merkataritza eta Exekuzio Arduradun (1997-2001) eta Fonorte Gipuzkoako Lurzoru Kudeatzaile eta Gerente (2003-2006) artean. Bake Epailea izan zen Oiartzunen (2003-2006) eta Kudeatzaile Prozesal Judiziala Donostian eta Irunen (2006-2017). Ondoren, aholkulari juridiko izan zen Eusko Jaurlaritzako Elkarteen Erregistroan (2017-2018) eta gaur egun legelaria da Eusko Jaurlaritzako Zerbitzu Juridiko Zentraletan.

Zuzenbide Konstituzionaleko katedraduna UPV/EHUn eta Life Member de Clare Hall College-n, Cambridgeko Unibertsitatean (Erresuma Batua). Europako Kontseiluko (2006-2013), Euskararen Aholku Batzordeko (2007-2016) eta Arbitraje Batzordeko (2009-2015) Adituen Batzordeko kide izan da. Bere azken argitalpenen artean honako hauek daude: "Multilingual Federations: Language regimes and policies" (2023), "Lurralde gaiak eta sezesioa: gogoeta konparatuak larrialdiko demokrazian" (2022), "Minority Languages in Spain" (2022, Antonio López Castillorekin), eta Konstituzio Auzitegiak pandemiaren aurrean emandako erantzunari buruzko hainbat artikulu, aldizkari espezializatuetan argitaratuak.

Zuzenbideko lizentzia, Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea, 1969. Politika Zientzietako lizentzia, Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea, 1970. M.A. in Political Science, Michigan State University, 1975. Zuzenbidean doktorea, Madrilgo Unibertsitate Konplutentsea, 1975. Zuzenbide Konstituzionaleko katedraduna, Extremadurako Unibertsitatea, Cáceres, Espainia, 1981-1995. Katedraduna, Madrilgo Carlos III.a Unibertsitatea, 1995-2018. Espainiako Konstituzio Auzitegiko magistratua, 1986-1995. Presidenteordea, Espainiako Botere Judizialaren Kontseilu Nagusia, 1996-2001. Justiziako Estatu idazkaria, 2004-2007. Epailea, Giza Eskubideen Europako Auzitegia, 2008-2018. GEEAko epaileak hautatzeko paneleko presidentea, 2023-gaurkotasuna. Zientzia Politikoari eta Zuzenbide Konstituzionalari buruzko hainbat liburu eta artikulu idatzi ditu. Argitaratutako azken liburuak: La Constitución de España, Valencia, Tirant lo Blanch, 2019; El Convenio Europeo de Derechos Humanos, Estrasburgoko Auzitegiaren jurisprudentziaren arabera, Valentzia, Tirant lo Blanch, 2021.

Zuzenbidean lizentziatua, Deustuko Unibertsitatean. Madrilgo Unibertsitate Konplutentseko Zuzenbidean doktorea. Euskal Herriko Unibertsitateko Konstituzio Zuzenbideko katedraduna. Estatuko Administratzaile Zibilen Goi-mailako Kidegoko funtzionarioa, eszedentzian. 20 urtez hainbat kargu bete zituen Eusko Jaurlaritzan (Jaurlaritzaren Idazkaritzako eta Legebiltzarrarekiko Harremanetarako zuzendaria eta Araubide Juridikoaren idazkari nagusia), eta Aholku Batzorde Juridikoaren (Euskadi) presidentea izan zen, Euskadiko kontsulta-organo gorena. 2013tik 2024ra, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko kidea izan zen, gaitasun aitortuko juristen txandan, eta Diziplina Batzordeko, Ekonomia Gaietako Batzordeko eta Datuak Babesteko Batzordeko kide izan zen. Abokatu-lanbidean aritu da 2006tik. Gómez Acebo & Pombo bulegoan sartu zen, Bilboko bere bulegoko zuzendari gisa, eta 2008tik 2023ko abendura arte sinaduraren bazkide gisa. 2024ko urtarriletik, Fernando Pombo Fundazioko patroia da, eta lanaldi osoan dihardu katedran Euskal Herriko Unibertsitatean. Bere gaiari buruzko liburu eta argitalpenen egilea.

Zuzenbidean lizentziatua (2005) eta Zuzenbidean doktorea Deustuko Unibertsitatean (2014). Euskal Kontzertu Ekonomikoari buruzko tesiarekin "bikain cum laude" kalifikazio gorena lortu zuen. 2013tik, Zuzenbide Konstituzionaleko irakasle kontratatu doktorea da Deustuko Unibertsitatean, eta Unibasq-ek unibertsitate pribatuko irakasle gisa (2018) eta irakasle agregatu gisa (2019) akreditatuta dago. Deustuko Unibertsitatean eta nazioarteko unibertsitateetan (Lisboako Universidade Nova, Manilako Ateneoa eta Barranquillako Kostaldeko Unibertsitate Korporazioa) Gradu, Graduondoko eta Doktoregoko hainbat programatan eman ditu eskolak. Hainbat kudeaketa-kargu izan ditu Deustuko Unibertsitatean, eta Eusko Jaurlaritzak aitortutako ikerketa-taldeetako kide izan da. 27 argitalpen zientifiko idatzi ditu eta nazioarteko 32 kongresu eta mintegitan parte hartu du txostengile gisa.

Zuzenbidean lizentziatu zen Deustuko Unibertsitatean 1996an, Zuzenbide Juridiko eta Ekonomikoan espezialitatean, eta Zuzenbidean doktoratu zen Euskal Herriko Zuzenbide Fakultatean 2014an. 2024ko otsailetik, behin-behineko langileak dira Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorreko Zientzia, Unibertsitate eta Berrikuntza Sailean. Aurretik, bitarteko funtzionarioa izan zen administrazio berean 2003tik 2024ko urtarrilera arte. 2002tik 2003ra bitartean, Azkoitiko (Gipuzkoa) Udaleko idazkari izan zen. Bere ibilbide administratiboaren aurretik, abokatutzan aritu zen 1999 eta 2001 artean.

Zuzenbidean lizentziatu zen Deustuko Unibertsitatean (1981), eta Bizkaiko Foru Aldundian hasi zuen Ogasuneko teknikari karrera, 1982tik 2003ra. 1993 eta 1997 artean Aditu Nazionala izan zen Europako Batzordeko Zeharkako Fiskalitatearen Zuzendaritza Nagusian, Bruselan. 1999tik 2003ra, Bizkaiko Foru Ogasuneko zuzendari izan zen. 2003tik 2023ra, abokatu fiskalista izan zen Bilbon. Gaur egun, Ekonomia Ituneko Arbitraje Batzordeko kidea da, eta kargu hori betetzen du 2010etik 2025era.

Zuzenbide publikoan eta autogobernuan espezializatutako legelaria. Eusko Jaurlaritzako Autogobernuaren zuzendaria izan da 2001etik 2009ra, eta 2013tik gaur egun arte. Zuzenbidean lizentziatua da Deustuko Unibertsitatean, eta Europar Batasuneko Integrazio Politikoa eta Batasun Ekonomikoa masterra du UPV/EHUn. Eusko Jaurlaritzako Fakultatibo Juridikoen Kidegoko karrerako funtzionarioa eta, eszedentzian, Herri Kontuen Euskal Epaitegikoa. Konstituzio-zuzenbideari, kontratazio publikoari eta hizkuntza-fiskalitateari buruzko artikuluak eta kolaborazioak argitaratu ditu hainbat aldizkari eta obra kolektibotan, hala nola La cooperación transfronteriza en Europa edo La erosión silenciosa.

Deustuko Unibertsitatean Zuzenbidean lizentziaduna (1998) eta UPV/EHUn Zuzenbidean doktorea (2010), Berrizko Bake Epailea izan da azken zazpi urteetan, 12 urtez Elorrion kargu bera bete ondoren. Gaur egun, Kazetaritzako Gradua egiten ari da (2024-2025), eta prestakuntza sendoa du Euskal Autonomia Erkidegoko Zuzenbidean eta Euskal Autonomia Erkidegoko Foru Zuzenbide Zibilean, arlo horietan espezializatzeko hainbat diplomarekin. 2011n, IVAPen Jesús Mª Leizaola saria jaso zuen, Europako Batasuneko epailearen aurrean Kontzertu Ekonomikoari buruz egindako lanagatik. Bere ikerketa-jarduera Finantza eta Zerga Zuzenbidean, Ekonomia Itunean, foru eta erkidegoen finantzaketan eta gizarte-ekonomian oinarritzen da. Bi seiurteko egin ditu ikerketan eta bi monografia, 34 artikulu eta 32 kapitulu argitaratu ditu liburu kolektiboetan. Gainera, TFG eta TFM zuzentzen ditu Zuzenbideko Graduetan eta Gradu Bikoitza ADE eta Zuzenbidean.

Zuzenbidean lizentziatua Deustuko Unibertsitatean 1975ean, 1980ra arte ekin zion abokatu-karrera profesionalari. Harrezkero, Eusko Jaurlaritzan sartu zen Zerbitzu Juridikoen letradu gisa, eta 1984-1996 aldian Auzibide zuzendari gisa nabarmendu zen bereziki. Bere ibilbide politikoak norabidea aldatu zuen Gorteetako diputatu izendatu zutenean Bizkaian, Eusko Legebiltzarreko Taldea hiru legegintzalditan jarraian ordezkatuz: VI (1996-2000), VII (2000-2004) eta VIII (2004-2008). 2008an, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko kide izendatu zuten, eta 2013ra arte bete zuen kargu hori. Ondoren, Kanpo Harremanetarako Idazkaritza Nagusiko aholkulari lanpostua hartu zuen 2013 eta 2016 artean. 2016tik, Datuak Babesteko Euskal Bulegoko zuzendaria da, eta Euskal Autonomia Erkidegoko datu pertsonalen babesa kudeatzeko eta gainbegiratzeko ahaleginetan buru da.

Administrazio Zuzenbideko irakasle osoa da Euskal Herriko Unibertsitatean, eta 2017tik UPV/EHUko Unibertsitate Defendatzaile (Aldezle) gisa dihardu. Bere lan akademiko eta profesionala oinarrizko eskubideetan, Administrazio Zuzenbidean, hizkuntzen araubide juridikoan, administrazio-jardunaren legezkotasunean eta diskrezionalitatearen kontrolean oinarritu da. Ehun ikerketa-lan baino gehiago egin ditu, eta bioteknologia, ingurumen-zuzenbidea eta EBko zerbitzu-merkatua bezalako gaiak jorratu ditu. Txostengile gisa parte hartu du nazioarteko hamaika kongresutan, eta Europako eta Ipar Amerikako unibertsitate eta ikerketa-institutu ospetsuek gonbidatu dute. 2018an, Eusko Legebiltzarrak Euskadiko Estatutu Politiko berriaren aurreproiektua idazteko ardura duten bost adituetako bat izendatu zuen.