Kultura eta Artea
Hizkuntzalaritza eta Literatura
Doako jarduera
Uda ikastaroa
Gabriel Aresti 1975-2025

Gabriel Aresti 1975-2025

Eka. 19 - 20. Eka, 2025 Kod. K03-25

Gabriel Arestik ikuspuntu literariotik bide aberats, original eta emankorrak sortu zituen, eta euskalduntasuna ulertzeko modu berriak ireki. Bide-urratzailea izan zen, eta euskal literatura eta pentsamendu modernoaren oinarri eta erreferente zalantzagabea da.

Azalpena

50 urte pasatu dira Gabriel Aresti hil zenetik; eta mende erdiko tarteak esanahi berezia hartzen duela, UPV/EHUko Gabriel Aresti Katedrak eta Euskaltzaindiak Uda Ikastaro hau antolatu dute, hain zuzen, Gabriel Aresti eta haren lana hizpìde hartuta.

Gabriel Arestik ikuspuntu literariotik bide aberats, original eta emankorrak sortu zituen, eta euskalduntasuna ulertzeko modu berriak ireki. Bide-urratzailea izan zen, eta euskal literatura eta pentsamendu modernoaren oinarri eta erreferente zalantzagabea da. Gainera, gogoratu behar da 1953an Merkataritza Peritu ikasketak amaitu zituela Elkano Merkataritza Eskolan, gaur egun, UPV/EHUko Ekonomia eta Enpresa Fakultateko atalean, eta 1957tik aurrera euskaltzain urgazle izan zela.

Ikastaroa antolatzen elkarlanean bildu dira Euskaltzaindia eta UPV/EHUko Gabriel Aresti Katedra, eta laguntzaile izan dira Bizkaiko Foru Aldundia, UPV/EHU eta Gabriel Aresti Kultur Elkartea.

Irakurri gehiago

Helburuak

Gabriel Aresti eta hura bizi izan zen garaia, 50eko hamarkadatik 70ekora, hobeto ulertzea.

Idazlearen lanak landu eta osatu zireneko testuinguru soziokultural eta ekonomiko-politikoa aztertzea.

Gabriel Arestiren lanaren inguruan gogoeta egitea.

Jarduera nori zuzenduta

  • Publiko orokorra
  • Unibertsitateko ikaslea
  • Unibertsitarioak ez diren ikasleak
  • Irakasleak
  • Profesionalak

Antolakuntza

  • EhuKultura
  • Euskaltzaindia

Lankidetza

  • Bizkaiko Foru Aldundia
  • Gabriel Aresti Kultura Elkartea

Programa

2025-06-19

09:00 - 09:15

Erregistroa

09:15 - 09:30

Irekiera Instituzionala

09:30 - 09:45

Jardueraren zuzendaritzaren aurkezpena

    Gabriel Aresti 1975-2025 Uda Ikastaroaren aurkezpena

    • Patxi Juaristi Larrinaga | UPV/EHU - Gabriel Aresti Katedraren Zuzendaria
    • Beatriz Zabalondo Loidi | UPV/EHU - Gabriel Aresti Katedraren idazkaria
    09:45 - 10:30

    “Gabriel Aresti, Bilbo eta modernitatea“

    • Joseba Zulaika Irureta | Antropologoa
    10:45 - 11:15

    “Estetika, politika eta kultura: Gabriel Aresti eta kulturgintzaren autonomiaren afera“

    • Asier Amezaga Etxebarria | UPV/EHU - UPV/EHUko irakaslea
    11:15 - 11:45

    “Gabriel Arestiren garaia: kultura, euskara, kultur mugimenduak...“

    • Larraitz Ariznabarreta Garabieta | Deustuko Unibertsitatea - Irakaslea
    12:00 - 12:30

    Atsedena

    12:30 - 13:00

    “Harri murruei mailuka: idatziaren mugak eta heterodoxia Arestiren garaian“

    • Amaia Elizalde Estenaga | UPV/EHU - Mikel Laboa Katedraren zuzendaria eta UPV/EHUko irakaslea
    13:00 - 13:30

    “Informalismotik "movidara". Zelatutako artea“

    • Ismael Manterola Ispizua | UPV/EHU - Arte Ederren Fakultateko Dekanoa eta UPV/EHUko irakaslea
    13:45 - 14:00

    Sintesia

    2025-06-20

    09:00 - 09:45

    “Nola irakurri Gabriel Aresti XXI. mendean“

    • Kirmen Uribe | Nueva Yorkeko unibertsitatea - Idazlea
    10:00 - 11:00

    “Arestiren Antipoesia: Perez y Lopez Marmolistas, Derio“

    • Lourdes Otaegi Imaz | UPV/EHU
    • Alex Gurrutxaga Muxika | UPV/EHU - UPV/EHUko irakaslea
    11:15 - 11:45

    Atsedena

    11:45 - 12:15

    “Antzerkia Arestiren euskal modernitatea eraikitzeko baliabide kolektibo gisa“

    • Idoia Gereñu Odriozola | Irakaslea
    12:15 - 12:45

    “Ipuin triste, barregarri, garratz, lotsagarri, zahar eta itsusiak: Gabriel Arestiren narraziogintza“

    • Mikel Ayerbe Sudupe | UPV/EHU - UPV/EHUko irakaslea
    13:00 - 13:15

    Sintesia

    13:15 - 13:30

    Gabriel Aresti Katedrak euskal kulturari eta Gabriel Arestiri buruz egindako bideoaren emanaldia

    Zuzendariak

    Patxi Juaristi Larrinaga

    UPV/EHU , Doctor en Sociología. Profesor en la Facultad de Ciencias Sociales y de la Información

    Patxi Juaristi Larrinaga (Markina-Xemein, 1967) .Unibertsitateko irakasle Titularra da, UPV/EHUko Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateko Politika eta Administrazio Zientzia Sailean. Soziologian lizentziaduna (1990) eta doktorea (1995) da, eta UPV/EHUko irakaslea, 1993az geroztik. 1998an irakasle bisitaria izan zen Idahoko Unibertsitatean (AEB). 2005etik 2009ra bitarte, Eusko Jaurlaritzako Unibertsitate arloko zuzendaria izan zen. 2011tik 2012ra, Gobernantza eta Politika Ikasketak Masterreko koordinatzailea izan zen, eta, 2015. urteaz geroztik, UPV/EHUko Hizkuntza Politikak eta Plangintza Masterreko idazkari akademikoa da. 2009tik 2017ra UPV/EHUko Gizakiekin egindako Ikerketarako Etika Batzordeko (GIEB) kidea izan da. Halaber, UPV/EHUko Master eta Doktorego Eskolako Kalitate Batzordeko kidea da (2016). Artikulu ugari eta 13 liburu argitaratu ditu euskal kultura, euskaldunen balio, euskara eta, oro har, hizkuntzei buruz. Gerra Zibilarekin eta memoria historikoarekin lotutako gaien gainean ere ikertu eta argitaratu du. Enpresa edo/eta administrazioekin gauzatutako I+Gko 33 kontratutan eta deialdi publikoetan finantzatutako I+Gko 18 proiektutan parte hartu du, eta horietako batzuen zuzendaria izan da.

    Beatriz Zabalondo Loidi

    GIZARTE ETA KOMUNIKAZIO ZIENTZIEN FAKULTATEA, UPV/EHU, Ikus-entzunezko Komunikazioa eta Publizitatea

    Doktore da (2014-12-3), Komunikazioan. Ikus-entzunezko euskal itzulpengintzaren inguruan egin du tesia, EHUn. 2011tik irakasle da EHUn; aurretik, zazpi urtez irakatsi zuen Mondragon Unibertsitatean. Unibertsitatean sartu baino lehen, euskal hedabideetan aritu zen lanean: 25 urtez, EITBrako ikus-entzunezko itzultzaile-egokitzaile gisa; telebistan, barne produkzioko serieetan, aktoreen hizkera zaintzen (Duplex, Martin, Goenkale…), eta prentsan, zuzentzaile (Euskaldunon Egunkaria, Berria). Urte horien fruitu dira ikus-entzunezko hizketa moldeei buruzko tesia eta hainbat argitalpen zientifiko, eta prentsarako estilo liburuak (Euskaldunon Egunkaria, Berria). Berria Taldeko Administrazio Kontseiluko kide da 2011ko ekainetik, eta presidentea, 2013ko ekainetik.

    Hizlariak

    Asier Amezaga Etxebarria

    Euskal Herriko Unibertsitatea

    Iraskaslea Soziologia eta Gizarte Langintza Saila, Euskal Herriko Unibertsitatea Soziologian doktorea da. Inor ez delako profeta bere mendean. Gabriel Aresti egunean (Erein, 2018) eta Gabriel Aresti eta euskal kultura esparrua (1953-1975) (UEU, 2022) liburuak argitaratu ditu. Eremu digitalean ematen diren harremanen gaineko ikerketak egin ditu eta, zentzu zabalago batean, kultura berrikuntzarako azpiegituren inguruan. INNOkLab ikerketa taldeko kidea da, diseinuan oinarritutako ikerketa metodologiekin lan egiten du bertan.

    Larraitz Ariznabarreta Garabieta

    Center for Basque Studies

    Larraitz Ariznabarreta (Bilbao 1968) graduated and obtained her Doctorate at the University of Deusto, Bilbao. She has taught at Boise State University and the University of Deusto (Basque Country, Europe). Her fields of research deal with the analysis of various expressions of Basque culture and its relations with power. She is the author of the books Martin Ugalde: Cartografías de un discurso (Ekin. Buenos Aires, 2015) and Notes on Basque Culture: The aftermath of epics (CLAEH, Montevideo, 2019). She is also the editor of several volumes. Her last articles include “Siete casas en Francia: balance revisado” [ El mundo está en todas partes. El universo literario de Bernardo Atxaga (Anthropos, 2018)]; "Without exile who am I? Metaphors of Basque Exile and Discursive Traces of Subalternity" [National Identities at the Crossroads: Literature, Stage and Visual Media in the Iberian Peninsula (Francis Boutle, 2018)]; “Women Bertsolari’s Presence in a Sort of History’s Comeback” [ Female Impr

    Mikel Ayerbe Sudupe

    MHLI. UPV/EHU

    (Azpeitia, 1980). Literatur Teoria eta Literatura Konparatuan lizentziatu zen Bartzelonako Unibertsitatean (UB) eta Euskal Filologian Euskal Herriko Unibertsitatean. Egun, Euskal Herriko Unibertsitateko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak sailean dihardu euskal literaturako eskolak ematen. Era berean, euskal literaturaren baitan sorkuntza prozesuen, idazketa bertsioen eta berridazketen bilakaeraren garrantzia aztertu du Euskal literatura kritika genetikoaren argitan: Aresti, Sarrionandia, Saizarbitoria eta Atxagaren idazlanen sorkuntza prozesua aztergai tesian (2016). Gerra Zibilaren eta egungo gatazka sozio-politikoen inguruko ipuinak biltzen dituzten Our Wars: Short Fiction on Basque Conflicts (Center for Basque Studies, 2012) eta Nuestras guerras: relatos sobre los conflictos vascos (2014) apailatu ditu batetik; eta bestetik, Euskal Narratiba Garaikidea: Katalogo bat lanaren egilea ere bada.

    Amaia Elizalde Estenaga

    MHLI. UPV/EHU

    (Donostia, 1988). Hispaniar Filologian (2011) eta Euskal Filologian (2012) lizentziatu zen Euskal Herriko Unibertsitatean (EHU/UPV) eta mugikortasun programen bitartez egonaldiak egin ditu Mexikoko UNAMen eta Pau-eko UPPAn. Bordeaux-Montaigne (UBM) unibertsitatean Master Recherche Études Basques gauzatu zuen (2013) eta egun doktoregaia da literaturaren alorrean. Ikerketa-proiektua kotutoretzan gauzatzen ari da EHU/UPV eta UMBrekin. Euskal literaturaren 50-60ko hamarkadetako berpizte eta berritze kulturalaren testuinguruan, Jon Mirande XX. mendeko euskal idazle madarikatu paristarra eta bere Haur besoetakoa (1970) eleberriaren analisia nahiz harrera ditu aztergai. Horretarako, 2014an EHUren “Tesiak Euskaraz egiteko Doktorego aurreko Ikertzaileak prestatzeko kontratazioa” jaso zuen.

    Idoia Gereñu Odriozola

    Ehu

    Filosofian lizentziaduna (EHU) eta Giza Zientzietan doktorea (2016, Carlos III) Jarrai (1959-1968), euskal teatroaren abangoardiako ikur tesiari esker. XX. mendeko euskal antzerkia ikertzen du eta horren fruitu dira, besteak beste: Antzerti 75 urte ondoren (EtorOstoa, 2007); ´Gure antzerki idatzia 1936ko erbestealdian´ (Hamaika Bide, 2012). ´Teatroaren mututzea XX. mendean´ (Euskera, 2018); ´La supresión en el teatro vasco´ (Peter Lang, 2020); ´Euskal teatro amateurra definitzeko erreferentzia historikoen bilakaerarekiko hurbilpen kritikoa´ (Egan, 2021); ´Living Theatreren Antigone Donostian izan zenekoa´ (Egan, 2023); ´Salbatore Mitxelenaren Erri bat guruzbidean…¨ (UNED, 2023). EHAZEko koordinatzailea eta, EHUn eta UEUn irakaslea izana da. Gaur egun, GANBILA argitalpen-taldeko kidea, KATIUSKA antzerki taldeko zuzendaria eta Bigarren Hezkuntzan Filosofiako irakaslea da.

    Alex Gurrutxaga Muxika

    EHU

    Alexander Gurrutxaga Muxika doktorea da Euskal Hizkuntzalaritza eta Filologian (2020), eta Euskal Herriko Unibertsitateko irakaslea 2016tik, Gasteizko Hezkuntza Fakultatean. Euskal Filologia eta Literatura Konparatua ikasi zituen, eta Xabier Leteren obrari buruzko tesiarekin doktoratu zen, Lourdes Otaegiren zuzendaritzapean. 2013-2021 bitartean Memoria Historikoa Literatura Iberiarretan ikerketa taldeko kide izan zen, eta egun Literatura Dokumentu Historiko Gisa izeneko ikertaldean dabil. Xabier Lete, aberriaren poeta kantaria saiakeraren egilea da (2020, Euskadi Saria), eta Xabier Leteren lirika osoa argitaratu du Lourdes Otaegirekin (Poema eta abestia guztiak, 2022). Literatura Unibertsala (Batxilergoa I) (2016) testuliburuaren egileetako bat da, eta berriki Anjel Lertxundi: idazlea eta obra (2024) liburua koordinatu du Beatriz Zabalondorekin batera. Dibulgazio eremuan, literatura kritikari gisa kolaboratu du, hala hitzaldi-solasaldi formatuan nola artikuluak argitaratuz (Berria, Erlea, Euskadi Irratia, etab.), eta Joana Otxoa de Alaiza pianistarekin batera Txori kantazale ikuskizuna eta disko-liburua sortu ditu (Eusko Ikaskuntza-Laboral Kutxa Saria 2020).

    Patxi Juaristi Larrinaga

    UPV/EHU , Doctor en Sociología. Profesor en la Facultad de Ciencias Sociales y de la Información

    Patxi Juaristi Larrinaga (Markina-Xemein, 1967) .Unibertsitateko irakasle Titularra da, UPV/EHUko Gizarte eta Komunikazio Zientzien Fakultateko Politika eta Administrazio Zientzia Sailean. Soziologian lizentziaduna (1990) eta doktorea (1995) da, eta UPV/EHUko irakaslea, 1993az geroztik. 1998an irakasle bisitaria izan zen Idahoko Unibertsitatean (AEB). 2005etik 2009ra bitarte, Eusko Jaurlaritzako Unibertsitate arloko zuzendaria izan zen. 2011tik 2012ra, Gobernantza eta Politika Ikasketak Masterreko koordinatzailea izan zen, eta, 2015. urteaz geroztik, UPV/EHUko Hizkuntza Politikak eta Plangintza Masterreko idazkari akademikoa da. 2009tik 2017ra UPV/EHUko Gizakiekin egindako Ikerketarako Etika Batzordeko (GIEB) kidea izan da. Halaber, UPV/EHUko Master eta Doktorego Eskolako Kalitate Batzordeko kidea da (2016). Artikulu ugari eta 13 liburu argitaratu ditu euskal kultura, euskaldunen balio, euskara eta, oro har, hizkuntzei buruz. Gerra Zibilarekin eta memoria historikoarekin lotutako gaien gainean ere ikertu eta argitaratu du. Enpresa edo/eta administrazioekin gauzatutako I+Gko 33 kontratutan eta deialdi publikoetan finantzatutako I+Gko 18 proiektutan parte hartu du, eta horietako batzuen zuzendaria izan da.

    Ismael Manterola Ispizua

    MHLI. UPV/EHU

    (Zumaia, 1966). Arte Historian lizentziatu zen Valentziako Unibertsitatean eta doktoregoa EHU/UPVn gauzatu zuen Arte Historian. Egun EHU/UPVko Arte Ederren Fakultatean Artearen Historia irakasten dihardu. Egunkarian, Berrian eta Garaegunkariko Mugalari gehigarrian arte kritika idatzi du. Gure Artea 2006 (2006) eta Bilbea eta Hari askeak: euskal artearen bi bildumen arteko elkarrizketa (2014) izeneko erakusketak antolatu ditu. Bere agitalpenen artean daude, besteak beste, 2012an UPV/EHUko Argitalpen Zerbitzuaren eskutik kaleratutako Raemaekersen Marrazkiak: Britainiar propaganda Espainian eta Euskal Herrian Lehen Mundu Gerranliburua eta Autonomía e ideología (2016) liburuko “Compromiso o especifiicidad del medio. Arte en el País Vasco en las últimas décadas del siglo XX” atala.

    Lourdes Otaegi Imaz

    UPV/EHU

    Euskal Filologian lizentziatua (1982) eta Literatura arloan doktore (1992) Deustuko Unibertsitatean. Literatura Konparatuko postgradua egin zuen Bartzelonako Unibertsitatean. Euskal literaturan espezializatu da eta zenbait azterketa monografiko burutu ditu Bigarren Errepublikaren garaiko Euskal Pizkundeari buruz, eta bereziki Xabier Lizardi idazleari buruz. Literatura garaikideari buruzko Ikerketa Proiektuetan parte hartu du, eta azterlan horien emaitza zenbait artikulu zientifiko eta liburu-ataletan mamitu da. Euskaltzaindiaren urgazle da eta Literatura Ikerketa Batzordearen kide da 1998tik hona (idazkari, 2000-2008), Literatura Terminoen Hiztegia egitasmoa koordinatuz (2008). Irakaslea da Euskal Herriko Unibertsitateko Hizkuntzalaritza eta Euskal Ikasketak Sailean. Gisa berean, Baionako Master 1-en irakasten du (Univ. Michel de Montaigne Bordeaux III, Frantzia) eta UNED Unibertistatearen Masterrean XIX. mendera arteko Euskal Literaturaren ikasketen arduradun da.

    Kirmen Uribe

    Kirmen Uribek lau nobela eta hiru poema-liburu idatzi ditu. Bere liburuak hogeitik gora hizkuntzatara daude itzuliak. Besteak beste, Espainiako Narratiba Saria, Kritika Saria, 111 Akademia edo Eusko Ikaskuntza Saria irabazi ditu, azken hau, "euskararen nazioarteko enbaxadore" izatearren. 2018an New Yorkeko Liburutegiaren idazketa beka prestigiotsua jaso zuen eta geroztik New Yorken bizi da, non New Yorkeko Unibertsitateko (NYU) idazketa kreatiboko masterrean irakasle den. Astero podcasta bidaltzen du bertatik Berria egunkarirako. 2025eko irailean, Asier Altunak Karmele filma estreinatuko du, Uriberen Elkarrekin esnatzeko ordua eleberrian oinarritua.

    Beatriz Zabalondo Loidi

    GIZARTE ETA KOMUNIKAZIO ZIENTZIEN FAKULTATEA, UPV/EHU, Ikus-entzunezko Komunikazioa eta Publizitatea

    Doktore da (2014-12-3), Komunikazioan. Ikus-entzunezko euskal itzulpengintzaren inguruan egin du tesia, EHUn. 2011tik irakasle da EHUn; aurretik, zazpi urtez irakatsi zuen Mondragon Unibertsitatean. Unibertsitatean sartu baino lehen, euskal hedabideetan aritu zen lanean: 25 urtez, EITBrako ikus-entzunezko itzultzaile-egokitzaile gisa; telebistan, barne produkzioko serieetan, aktoreen hizkera zaintzen (Duplex, Martin, Goenkale…), eta prentsan, zuzentzaile (Euskaldunon Egunkaria, Berria). Urte horien fruitu dira ikus-entzunezko hizketa moldeei buruzko tesia eta hainbat argitalpen zientifiko, eta prentsarako estilo liburuak (Euskaldunon Egunkaria, Berria). Berria Taldeko Administrazio Kontseiluko kide da 2011ko ekainetik, eta presidentea, 2013ko ekainetik.

    Joseba Zulaika Irureta

    Joseba Zulaika es antropólogo y profesor emérito del Centro de Estudios Vascos de la Universidad de Nevada. Ha publicado etnografias de pescadores, cazadores, agricultores, artistas, soldados, así como de ETA. Ha escrito sobre el discurso del terrorismo y contraterrorismo, incluyendo su último libro sobre la guerra de drones (2020). Ha trabajado también en la renovación urbana de Bilbao; entre sus publicaciones se halla Vieja luna de Bilbao.

    Matrikula prezioak

    Aurrez aurre2025-06-19 arte
    0 EUR

    Kokalekua

    Euskaltzaindia

    Plaza Barria, 15. 48005 Bilbo.

    Bizkaia

    Sustainable development goals

    2030 Agenda da nazioarteko garapenerako agenda berria. Nazio Batuen Erakundeak onartu zuen 2015eko irailean eta giza garapen jasangarriaren aldeko tresna eraginkorra izan nahi du planeta osoan. Haren zutabe nagusiak dira pobrezia errotik desagerraraztea, zaurgarritasunak eta desberdintasunak urritzea, eta jasangarritasuna bultzatzea. Aukera paregabea eskaintzen du mundua 2030. urtea baino lehen aldatzeko eta pertsona guztien giza eskubideak bermatzeko.

    Garapen jasangarrirako helburuak

    16 - Bakea, justizia eta instituzio sendoak

    Garapen jasangarrirako gizarte baketsu eta inklusiboak sustatzea, guztientzako justiziarako sarbidea erraztea eta maila guztietan kontuak ematen dituzten erakunde eraginkorrak eta inklusiboak eraikitzea. Gai gakoak: indarkeria, tratu txarrak eta esplotazioa txikitzea, zuzenbide estatua, justizia eskuratzeko berdintasuna, ustelkeria eta eroskeria murriztea, erakunde eraginkorrak eta gardenak, parte-hartzea, informazioa eskuratzea, oinarrizko askatasunak babestea.

    Informazio gehiago
    16 - Bakea, justizia eta erakunde sendoak