Society

History

Summer Course

Mendebaldeko Pirinioak Antzinatean: mugaz gaindiko arkeologiaren ekarpenak

24.Jul - 24. Jul, 2025 Cod. F05-25

Egun bateko ikastaroa antolatu da nafar Pirinioetako bihotzean. Haren helburua erromatar garaiko lurralde honen garapen eta bilakaeran sakontzea izango da, eskualdea alderik alde zeharkatzen duen galtzada ardatz hartuta.

All events

Download pdf

Description

Azken urteetan burututako ikerketa arkeologikoek nabarmen erakutsi dute Pirinioen mendebaldeko alde banatan bizi ziren biztanleen loturak nabarmenak zirela, erromatar garaian behinik behin. Gainera, lurraldearen ardatz nagusia aro aldaketa inguruan eraikitako galtzada transpirenaikoa izango zela adierazi dute, haren inguruan antolatu baitziren lurraldeko gainontzeko gune eta elementuak. Komunikazio ardatz horri esker mugitzen ziren pertsonak, salgaiak eta haiekin batera ideiak, hizkuntzak, etab. Gune menditsua izan arren, inperioko gainontzeko lurraldeekin ongi lotutako eskualdea bilakatu zen.

Ikergai hori abiapuntutzat hartuta, Aranzadi Zientzia Elkarteak galtzada zein haren inguruko guneak aztertzeari ekin zion 2012 urtetik aurrera, Auritz (Nafarroa) eta Aurizberri (Erroibar, Nafarroa) inguruan. Proiektua, ordea, pixkanaka hazten eta indarra hartzen joan zen, lehenik Nafarroako Foru Erkidegoko beste udalerri batzuetara zabalduz, Artzibarrera kasu. Hurrengo pausoa, ekimenari mugaz gaindiko izaera ematea ezinbestekoa zela ulertuz, Euroeskualdeak bultzatutako PIRENAEUS proiektuari hasiera ematea izan zen. Hortaz, Uda Ikastaro hau proiektu honen testuinguruan antolatu da Auritzeko, Luzaideko eta Donazaharreko udalen zein Aranzadi Zientzia Elkartearen elkarlanarekin.

Hortaz, aurreko guztia kontuan hartuta, kultura eta ondarearekiko konpromisoa duten ikerlari, unibertsitate, udalerri zein herritarren bultzadaz baliatuta, egun bateko ikastaroa antolatu da nafar Pirinioetako bihotzean. Haren helburua erromatar garaiko lurralde honen garapen eta bilakaeran sakontzea izango da, eskualdea alderik alde zeharkatzen duen galtzada ardatz hartuta. Horretarako, mugaren bi aldetan gaiaren gainean lanean aritzen diren ikerlariak batu nahi dira, ondare kultural honen ikerketan jarraitu, balioan jarri eta haren gizarteratzea hizpide hartuta; eta nola ez, betiere mugaz gaindiko ikuspegia ardatz hartuta.

Objectives

Ikerketa arkeologiko eta multidiziplinarretan oinarrituta, Pirinioen mendebaldeko Antzinateko dinamika sozioekonomikoak ezagutu eta haietan sakontzea. Horretarako, mugaz gaindiko ikuspuntua duten ikerketa eta proiektuak jorratuko dira Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian lanean dabiltzan espezialisten ikuspegi holistiko baten bidez.

Pirinioen bi isurialdeetako ondare arkeologikoaren antzekotasun eta ezberdintasunak identifikatzea eta haien gainean hausnartzea.

Erromatarren iritsieratik aurrera Ibañetako lepotik barrena Pirinioak alderik alde gurutzatzen zituen galtzadaren ertzeko lurraldeari buruzko bilakaera diakronikoa aztertzea. Mendi inguru honetan mundu erromatarrak ingurura egokitzerakoan izandako erraztasunez eta zailtasunez eztabaidatzea.

Lurraldean identifikatutako aztarnategi arkeologikoen eta bertako elementuen ikerketa gaurkotuen berri izan eta mugaz gaindiko interpretazioa eskaintzea.

Auritz bezalako mendi eta landa inguruan unibertsitate mailako ikastaro bat antolatzea, ikastaroan landuko diren aztarnategi eta guneetatik gertu. Gainera, despopulazio jasaten ari den inguru honetako agenda kultura hornitu nahi da honelako ekimenei esker.

Erromatar garaiko aztarnategiak dituzten herrien eta ikerlarien arteko mugaz gaindiko harremanak eta elkarlana estutzea, haien arteko elkarlan sarea sortzeko, baliabide komunak sortzeko eta hedapen jarduerak bultzatzeko.

All public
University student
Students not from university
Teachers
Professionals

Organised by

In collaboration with

Program

24-07-2025

09:30 - 09:45

Presentation by the Director of the activity

Eneko Etxeberria Bereziartua | Euskal Herriko Unibersitatea (UPV/EHU) - Ikastaroko zuzendaria
Oihane Mendizabal Sandonís | Université de Pau et des Pays de l'Adour (UPPA); Euskal Herriko Unibersitatea (UPV/EHU); Aranzadi Zientzia Elkartea - Ikastaroko zuzendaria

09:45 - 10:30

“Baskoiak eta erromatar globalizazioa. Baskoniaren ibilbide historikoa Antzinatean (K.a. I - K.o. V)“

Jokin Lanz Betelu | Nafarroako Unibertsitate Publikoa (NUP/UPNA) - Irakasle laguntzaile doktorea

10:30 - 11:15

“Lehen txanponak Pirineoen bi aldeetan : zirkulazioak, harremanak eta berezitasunak Burdin Aroan“

Eneko Hiriart | Bourdeos - CNRS Ikerlaria

11:15 - 11:45

Break

11:45 - 12:30

“De l'Errozabal à l'Oztibarre, ce que nous racontent les objets métalliques sur l'archéologie du territoire“

Fanny Larre | HADES Bureau d’investigations archéologiques - Ikerkaria, instrumentum-ean espezializatua

12:30 - 13:15

“El uso de las cuevas en época romana: un fenómeno transpirenaico “

Leticia Tobalina Pulido | Universidad de Cantabria - Irakasle laguntzaile doktorea
José Ángel Hierro Gárate | Ikerlari independientea - Ikerlaria

13:15 - 14:00

Round table: “Mendebaldeko Pirinioak Antzinatean: aurkeztutako lanen gaineko hausnarketak eta etorkizuneko erronkak“

Oihane Mendizabal Sandonís | Université de Pau et des Pays de l'Adour (UPPA); Euskal Herriko Unibersitatea (UPV/EHU); Aranzadi Zientzia Elkartea - Ikastaroko zuzendaria (Moderator)
Jokin Lanz Betelu | Nafarroako Unibertsitate Publikoa (NUP/UPNA) - Irakasle laguntzaile doktorea
Eneko Hiriart | Burdeos - CNRS Ikerlaria
Fanny Larre | HADES Bureau d’investigations archéologiques - Ikerkaria, instrumentum-ean espezializatua
Leticia Tobalina Pulido | Universidad de Cantabria - Irakasle laguntzaile doktorea
José Ángel Hierro Gárate | Ikerlari independientea - Ikerlaria

15:00 - 16:30

“BISITA GIDATUA: Zalduako indusketa arkeologikoa“

Oihane Mendizabal Sandonís | Université de Pau et des Pays de l'Adour (UPPA); Euskal Herriko Unibersitatea (UPV/EHU); Aranzadi Zientzia Elkartea - Ikastaroko zuzendaria

Directors

Eneko Etxeberria Bereciartua

UPV/EHU

University professor EHU / UPV School of Law. Associate professor of law legal process. PhD in Law.

Oihane Mendizabal Sandonís

Aranzadi

Oihane Mendizabal es graduado en Historia por la UPV/EHU en 2014. Ha realizado en 2023 una tesis doctoral sobre la presencia e influencia de Roma en el territorio occidental de los Pirineos. Asimismo, es miembro del Departamento de Arqueología de la Sociedad de Ciencias Aranzadi y dirige varios yacimientos arqueológicos ubicados en los Pirineos tanto en Alta como en Baja Navarra. Actualmente está realizando una estancia de 2 años en el laboratorio IRAA de la Universidad de Pau (UPPA) gracias a una beca posdoctoral del Gobierno Vasco.

Speakers

Eneko Etxeberria Bereziartua

AZPEITIKO UDALA, DERECHO PUBLICO

José Ángel Hierro Gárate

Historian lizentziatua eta Historiaurreko eta Arkeologiako masterra egin du Kantabriako Unibertsitatean.Gainera, Historian doktorea da Kantabriako eta Euskal Herriko Unibertsitateetan. Duela 30 urtetik hona hainbat arkeologia-kanpainatan parte hartu du, eta berak hainbat esku-hartze zuzendu ditu. Aipatzekoak dira Riocueva (Entrambasaguas, Kantabria) bisigodoen garaiko hilobi-kobazuloan 2010 eta 2016 artean egindakoak. 12 urte baino gehiagoko esperientzia du arkeologo profesional gisa, eta jarduera ugari zuzendu ditu kudeaketa-arkeologiaren barruan. Enrique Gutiérrez Cuencarekin batera, "Proyecto Mauranus" zuzentzen du, Kantabriako Antzinate Berantiarrari eta Goi Erdi Aroari buruzkoa, eta hainbat ikertzailek zuzendutako beste zenbaitetan kolaboratzen du ikerketa taldekide gisa. Azkenekoa, "Kobantz proiektua" izan da. Bere ikerkuntza-lana, bere argitalpenetan islatzen dena, ondorengo arlo hauetan oinarritu da: erromatarren garaiko arkeologia militarrean, Kantabriar Gerretan edota Espainiako Gerra Zibileko Kantabriako gotorlekuetan eta beste aztarna material batzuetan. Hala ere, argi eta garbi Antzinaro Berantiarrean eta Goi Erdi Aroan zentratuta dago, toreutikari, hileta-munduari eta haitzuloen erabilerei buruzko lanekin.

Eneko Hiriart

Eneko Hiriart CNRS-eko ikertzailea da (Archéosciences Bordeaux laboratorioa), arkeologoa eta numismatikalaria. Bere ikerketek Burdin Aroko Europako gizarteak aztertzen dituzte, bereziki ekonomia, lehen txanponak, hiri-ereduen sorrera eta Pirinioetako espazioen arteko harremanak. Bordeaux Montaigne-ko Unibertsitatean 2014ean doktoradutza ukan ondoren, Doktoratu-ondorengo ikerketa-kontratuak Paris-ko École Normale Supérieure-n eta Aix-Marseille-ko unibertsitatean iragan zituen. Casa de Velázquez-eko (Madrid) partaidea izana da 2016an eta 2017an. Gaurregun, lehen hirien agertzea nola gertatu zen Kristo aitzineko III.mendean, Europa kontinentalean, ikertzen ari du. Bestalde, Dordoñan (Frantzia), Burdin Aroko aztarnategi batetan - La Peyrouse santutegi zeltiarrean – indusketa arkeologikoak zuzentzen ditu. Ikuspegi ikonografikoari eta datu-base kolaboratiboen garapenari ere arreta jartzen dio. GPR Human Past programaren buru-kide da, eta ikerkuntzaren zabalkundean inplikatua da (irakaskuntza, erakusketak, argitalpenak...).

Jokin Lanz Betelu

Jokin Lanz es licenciado en Historia (2012), Máster en Mundo Clásico (2013) y doctor en Historia Antigua (2017) en la UPV-EHU. En julio de 2018 se volvió a incorporar a esta universidad como Investigador Doctor contratado y en agosto de 2019 fue contratado como asesor científico y técnico de actividades del Museo Oiasso (Irun, Gipuzkoa) que gestiona la Fundación Arkeolan. Entre 2020 y 2022 impartió docencia en la UPNA con el perfil de Profesor Asociado y desde septiembre de 2022 ejerce como Profesor Ayudante Doctor en dicha universidad. Durante todo este periodo, Lanz ha formado y forma parte de varios grupos de investigación. Sus líneas de investigación giran en torno a las prácticas diplomáticas durante la Antigüedad Tardía y la recepción de la Antigüedad en la historiografía vasco-navarra y ha asistido y participado activamente en varios congresos, seminarios, conferencias, coloquios y cursos de carácter nacional e internacional. Tiene varias publicaciones de carácter científico y ha colaborado en la edición de varios libros y realizado varias estancias académicas en el extranjero, la última de ellas en 2024 en la Universidad de Génova (Italia) amparada por una ayuda "José Castillejo" del Ministerio de Universidades.

Fanny Larre

Fanny Larre arkeologia sedimentarioan eta objektu metalikoen eta instrumentuen azterketan espezializatutako arkeologoa da. 2008an Bordeleko Montaigne Unibertsitatean lizentziatu zen eta 2011tik Hadesen lan egiten du. Hainbat arkeologia-indusketa prebentibo eta jarraipen-proiektu zuzendu ditu, bereziki Lescar, Akize, Baiona eta Larzabalen. UMR 5607 Ausoniuseko kide atxikia da 2022tik, eta Oihane Mendizabalekin batera zuzentzen du «ATEA, Archéologie d 'un Territoire et de son Environnement dans l' Antiquité» PCRa. Errozabaletik Oztibarrera». Fanny Larre artikulu eta lan zientifiko ugariren egile eta egilekidea da. Artikulu eta lan horiek manufakturatutako produktuei buruzkoak dira bereziki, eta Antzinarotik gaur egunera arteko ezagutzak dituzte. Ohiko hizlaria da nazioko eta nazioarteko hitzaldietan. Bere ikuspegiak jakin-min zientifikoa eta diziplinartekotasuna uztartzen ditu, eta Antzinaroko dinamika sozial, ekonomiko eta kulturalen ulermena aberasten du.

Oihane Mendizabal Sandonís

Aranzadi

Leticia Tobalina Pulido

Gaur egun irakasle laguntzaile doktorea da Arkeologia arloan Kantabriako Unibertsitatean. Doktorea (2019) tutoretza partekatuan Nafarroako Unibertsitatean eta Université de Pau et des Pays de l 'Adour-en. Historian lizentziatua eta Artearen Historian graduatua. Arkeologia Masterra, Irakasleen Prestakuntza Masterra, Historia eta Humanitate Digitalak Masterra eta Curriculumaren eta Prestakuntzaren Ikerketa eta Berrikuntza Unibertsitate Masterra. Ikertzailea izan da Juan de la Cierva Formazion Incipit-en, CSIC eta Casa de Velázquez-EHEHIko doktoretza ondoko kidea (2021-2022 promozioa), ikerketa-laguntzailea Université Clermont-Auvergne unibertsitatean (2018, 2020-2021), baita irakasle ere Nafarroako Unibertsitatean, Université Clermont Auvergne-n, Santiago de Compostelako Unibertsitatean eta Université de Pau et des Pays de l 'Adour-en. Bere ikerketa-ildoan, erromatarren eta antzinako berantiarren populazioaren azterketan oinarritzen da, gutxi inbaditzen duten arkeologia-tekniken bidez (oinezko prospekzio intentsiboa) eta informazioaren modelizazioa konbinatzen dira, datu arkeologikoen inperfekzioaren kudeaketan arreta berezia jarriz (landan zein bulegoan). 2024an Barandiaran Arkeologia Beka irabazi zuen eta 2023an HDH saria.

Registration fees

Face-to-face	Until 30-06-2025	Until 24-07-2025
joung fee	25,00 EUR	34,00 EUR
General	-	48,00 EUR
Reduced fee regular	-	41,00 EUR
Registration exemptions	-	34,00 EUR
Professionals and students of euskaltegis or approved self-learning centers	-	41,00 EUR
Elkar	-	41,00 EUR

Venue

Casa de Cultura de Auritz

Kanaleburua 11 - 31640 Auritz - Burguete

Navarre

Sustainable development goals

Agenda 2030 is the new international development agenda approved in September 2015 by the United Nations. This agenda aims to be an instrument to favour sustainable human development all over the planet, and its main pillars are the eradication of poverty, a reduction in equality and vulnerability and fostering sustainability. It is a unique opportunity to transform the world up to 2030 and guarantee human rights for all.

15 - Life on land

Protect, establish and foster the sustainable use of terrestrial ecosystems, manage forests sustainably, fight desertification, hold back and reverse the degradation of land and delay the loss of biodiversity. Key issues: the fight against desertification, reforestation, conservation, the regeneration and sustainable use of terrestrial ecosystems, natural habitats, biodiversity, invasive exotic species, integration of the values of ecosystems into planning, poaching.

More information