Daniel Martín-Montalvo: “Duela bi urte zer gertatu zen jakiteko gai gara, baina ez gaur egun gertatzen ari dena”

Daniel Martín-Montalvok etorkizunari begira mezu baikorra zabaldu du ingurumen-datuen neurketari dagokionez, eta azpimarratu du teknologia etengabe aurrera doala eta horrek eraginkorragoak izaten lagunduko diela.

Daniel Martín-Montalvok Europako Ingurumen Agentziako (AEME) ekonomia zirkularrarekin, finantzazio jasangarriarekin eta ingurune politiken ebaluaketarekin lotutako jarduerak koordinatzen ditu. Escuela de medición ambiental avanzada izeneko Uda Ikastaroan hartu du parte, De los datos a las soluciones: cómo el monitoreo impulsa la transición ecológica hitzaldiarekin.

Zertan datza zure hitzaldia eta zer bultzatu zaitu egitera?

Nire asmoa izan da ekimen honetan parte hartu duten pertsonak inspiratzea, ingurumen-datu publikoen neurketari balioa nola eman diezaiokegun hausnartuz. Gaur egun sistemek dituzten alderdi onak mantenduz, baina baita hurrengo urteetan hobeak izan daitezen nola egin pentsatuz ere.

Zein garrantzi du ekonomia zirkularrak ingurumen-kalitatea hobetzeko bidean?

Ekonomia zirkularra ez da berez helburu bat. Ez dugu %70eko zirkulartasuna lortu nahi soilik ingurumen-helburu gisa. Ekonomia zirkularra tresna bat da beste helburu batzuk lortzeko. Gure sistema ekonomikoan zirkulartasuna handitzen bada, klima-aldaketaren aurkako borrokan lagunduko dugu eta biodibertsitatearen gaineko presioa murriztuko dugu. Horretan datza haren garrantzia. Adibidez, klima-aldaketaren testuinguruan, lehen urratsa sistema energetikoaren deskarbonizazioa da. Baina gainerako deskarbonizazioa ekonomia desmaterializatzearekin etorriko da, eta hor lagungarri izan daiteke ekonomia zirkularra.

Zein aurrerapen esanguratsu lortu dituzue azken urteotan?

Planetako krisi ekologikoa duela 150 urte inguru ikusi zuten zientzialariek. Ingurumen-politika, berriz, iazko mendeko 60ko hamarkadan hasi zen, oso arazo zehatzei aurre egiteko; gaur egun, ordea, askoz ere garrantzi txikiagoa dute europar herritarrentzat. Esaterako, 70eko hamarkadan airearen kutsaduraren aurkako politikak eraikitzen hasi ziren; iparraldeko Europako basoetan eurite azidoek eragiten zuten kaltea oso handia zen nitrogeno oxidoen edo sufrea oxidoen ondorioz. Arazo hori neurri handi batean konpondu da, garai hartan ezarritako ingurumen-politikengatik.

Bestelako adibide positiboak ere badaude. Ozono-geruzaren zuloa, adibidez, hozte-sistemetan erabilitako produktu kimiko jakin batzuekin lotua zegoen; gaur egun substantzia horien erabilera erabat utzi dugu. Eta dagoeneko ikusten hasi gara ozono-geruzaren berreskurapen hurbila. Baina, aldi berean, erronka ikaragarri handiak ditugu: klima-aldaketa edo biodibertsitatearen galera planeta mailan. Horiek neurketa jarraitua behar dute diagnostiko egokia egiteko. Baina, diagnostikoaz harago —horretan gizarte gisa onak garela uste dut—, behar duguna da konponbideen funtzionamendua neurtzea: ingurumen-politikek arazo horiek sortzen dituzten egoerak benetan aldatzen dituzten ala ez. Neurtzen ez badugu, ez dugu jakingo zein egoeratan gauden, eta are gutxiago nora goazen.

Zein oztopo topatzen dituzue erronka horiei aurre egiteko?

Gaur egungo neurketa publikoaren sistemek ez dute gure gizarteak duen abiadura bera. Duela bi urte zer gertatu zen jakiteko gai gara, baina ez gaur egun gertatzen ari dena. Gizarteak etengabeko shock-ak jasaten ditu: pandemia, Europako ateetan gerra… Horrek guztiak distortsio handiak sortzen ditu, eta oso zaila da unean bertan neurtzea. Hori da gaur egun dugun erronka nagusietako bat, bai ingurumenaren neurketan bai gizartearen beste hainbat parametroetan.

Nola laguntzen dizue gaur egun bizi dugun aurrerapen teknologiko etengabeak?

Teknologiak dagoeneko paper izugarria jokatzen du ingurumenaren egoera nola dagoen jakiteko, bai Europan, bai Euskadin. Baina etorkizunean paper handiagoa izango du. Nik uste dut tresna bat dela, eta horri esker askoz eraginkorragoak izango gara gertatzen ari dena ulertzeko. Horrez gain, ingurumen-datuak sortzeko modu berri bat ekarriko du. Sarritan askoz informazio gehiago izango dugu eskuragarri; agian, bakoitzak kalitate txikiagoa izango du, baina iturri asko uztartuta kalitate handiagoko emaitza lortuko dugu. Hor dago tentsioa: datu azkarra sortzea eta datu nahikoa ona sortzea. Teknologia izango da, ziurrenik, bi gauza horiek orekatuko dituen tresna.

Besterik erantsi nahi zenuke?

Gure erakundea ingurumenaren neurketari buruzko gogoeta honetara gonbidatu izanagatik eskerrak eman nahi ditut. Eta mezu baikorra ere bai: gauza asko gertatzen ari dira, eta asko positiboak. Kalitatezko datu publikoak izatea eta herritarrengana heltzea funtsezkoa izango da ingurumenaren suntsipenarekin dugun krisi planetarioa konpontzeko behar dugun aldaketarako.