2050era begira: euskal nortasunaren erronkak eta aukerak
“Euskal nortasuna(k) XXI. mendera begira: 2050 helburu” izenburupean, uztailaren 2an Baionako Cité des Arts-en ospatu zen Mugaz Gaindiko Uda Ikastaroetako saioetako batek euskal nortasunaren erronkak eta aukerak jarri zituen eztabaidagai. Eusko Ikaskuntzak azken urteotan burututako ikerketa baten emaitzak aurkeztu eta gizartean eztabaida sustatzeko abagunea izan zen.
Nortasunaren aniztasuna eta etorkizuneko erronkak
Euskal nortasunaren inguruan gero eta testuinguru anitzago batean gaudela azpimarratu zuten parte-hartzaileek. Globalizazioak, migrazioek, jaiotze-tasa apalek edota euskararen biziberritzeak dakartzaten erronkak mahaigaineratu ziren. Era berean, komunitate-sentimendua eta balio soziokomunitarioak —elkartasuna, berdintasuna eta bizikidetza— indartzearen garrantzia nabarmendu zen.
Programa trinkoa eta hizlari ugari
Jardunaldia Ana Urkiza Eusko Ikaskuntzako lehendakariak ireki zuen, ikastaroaren helburuak eta testuingurua aurkeztuz. Ondoren, Patxi Juaristi (UPV/EHU) irakasleak ikerketa-proiektuaren markoa azaldu zuen, azken urteetan egindako lanaren gakoak partekatuz. Goizeko hitzaldi nagusiari dagokionez, Francis Jaureguiberryk (Université de Pau et des Pays de l’Adour – UPPA) “Euskal identitatea hautu gisa” izeneko ponentzia eskaini zuen, nortasunaren ulermenari buruzko ikuspegi berritzailea proposatuz.
Ondorengo mahai-inguruan, euskal nortasunaren inguruko ikuspegi anitzak bildu ziren. Jone Goirigolzarri (Deustuko Unibertsitatea) eta J. Inazio Marko (UPV/EHU) irakasleek Euskara eta komunitatea izan zuten hizpide, euskarak komunitate-sentimendua indartzeko duen garrantzia azpimarratuz. Bestalde, Carmen Innerarityk (Nafarroako Unibertsitate Publikoa) nortasunaren ulermen aniztasunak eskaintzen dituen aukerak eta erronkak aztertu zituen, kohesio sozialerako proposamenak eginez. Iñaki Zalduak (UPV/EHU) euskal nortasunaren inguruan sarri agertzen diren galtzearen eta gutxitzearen sentimenduak jorratu zituen, eta Igor Ahedok (UPV/EHU, Parte Hartuz eta Ehugune) nortasunaren inguruko absentzia edo hutsuneak aktibatzeko gakoak eskaini zituen. Azkenik, Olatz Elexpuru (UPV/EHUko ikaslea) gazteen begirada plazaratu zuen, belaunaldi berrien ikuspegia eta erronkak ekarriz mahaira.
Arratsaldean, Elena Casiriain (EHU–UT2J doktoregaia, Garapen Kontseilua) eta Paxkal Indo (Garapen Kontseiluko lehendakaria) aritu ziren euskal nortasunaren eta lurraldetasunaren inguruko solasaldian. Ondoren, etorkizunari begirako tailer parte-hartzailea egin zen, eta amaieran Itxaro Borda idazleak kultur transmisioari buruzko hausnarketa eskaini zuen.
Ahots ezberdinen ekarpenak
Ana Urkizak gogorarazi zuenez ikastaro hau Eusko Ikaskuntzaren Kongresuko emaitzak gizarteratzeko tresna baliagarria izan da, eta hurrengo urteetarako lehentasuna kohesio soziala eta komunitate berrien eraikuntza izango dela azpimarratu zuen. Bestalde, Francis Jaureguiberryk nabarmendu zuen euskal identitatea ez dela soilik hizkuntzan edo jaioterrian oinarritzen: “Euskal izatea, neurri handi batean, izateko eta mobilizatzeko borondatea da” azaldu zuen. Itxaro Bordak, bere aldetik, kulturatik identitateek bizi duten bilakaera eta horrek sortzen dituen tentsioak aztertu zituen, eta horiek gainditzeko ikuspegi poetikoa proposatu zuen.
Hausnarketa partekatua
Ikastaroa amaitzeko, tailer parte-hartzaile batek etorkizunera begira euskal nortasuna eraikitzeko gakoak jorratu zituen. Parte-hartzaileek balio partekatuen inguruan (aniztasuna, kohesioa, bizikidetza) sakontzeko beharra nabarmendu zuten, eta lurralde arteko harremanak sendotzea ezinbesteko baldintza gisa jarri zuten.
